Author :
Abstract
Kehf sûresinde sıra dışı olan üç kıssa anlatılmaktadır. Bu kıssaların ikincisi, sûrenin 60 ve 82. âyetleri arasında yer alan, Hz. Musa’nın ve Allah ü Teâlâ’nın kendisine rahmet ve ilim verdiği salih bir kul (Hızır) arasında gerçekleşen kıssadır. Kıssada yer alan üç hadise bu makalemizde ağırlıklı olarak ele alınmıştır. Bu üç hadise, günlük hayatta yaşadığımız olayları okumada bize nasıl bir bakış açısı kazandırabilir, bu bakış açısı manevî gelişimimize ne tür bir katkı sağlayabilir? Bu çalışmada mezkur soruların cevapları, başta Mevlânâ olmak üzere bazı ariflerin görüşleri esas alınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır
Keywords
Abstract
There are three peculiarities stories which are unusual, are given in the Surah of Kahf. The second of these chapters, It is a story that takes place between Moses and a righteous servant (Khidr) whom Allah has given mercy and knowledge to him. The three incidents in the story are mainly addressed in this article. What kind of a contribution can these three perspectives contribute to our spiritual development, which can give us a perspective on the events we are living in everyday life? In this study, the answers of the questions were tried to be put forward based on the views of some of the people, especially Mevlana.
Keywords
- 1 Mevlânâ’ya göre Kevnî ihtiyaç ilkesi; âlemde elde edilecek her şeyin bir ihtiyaca bina- en verilmesi şeklinde, Allah’ın âleme koyduğu bir sünnetullahtır. Allah, varlık sahnesinde yarattığı her şeyi, ihtiyaç sahipleri için yaratmıştır. Dolayısıyla bir şeye sahip olabilmenin öncelikli şartı o şeye ihtiyaç hissetmektir. Ona göre İhtiyaç, insanın ne olacağını belirleyen bir ölçüdür. Allah’ın âleme koyduğu her bir nimetten faydalanması, kişinin ihtiyacı ölçüsünde olduğu gibi, kişinin manevi tekâmülü de o kemal düzeyine ihtiyaç duymasıyla mümkün olacaktır. Yani benliğinde bir şeyin ihtiyacını hisseden kişinin o ihtiyaca yönelik motivasyonu ihtiyaç duyduğu şeyi, varlık sahnesine çıkararak ona sahip olmasını sağlayacaktır (Küçük, 2009: 326-34).
- 3 Bu konuyu örneklendirme sadedinde, Jung’un bir hastasıyla ilgili görüşlerini aktarmak istiyoruz. “... son derece genç bir adamdı. Tıp kitaplarında hastalığı ile ilgili konuyu bilinçli bir şekilde özenlice araştırmış ve nevrozuna yardımcı olacak bir çözümleme oluşturmuştu. Düşüncelerinin sonuçlarını, titizlikle kaleme alınmış –neredeyse basılmaya hazır- bir biçimde bana getirdi. Yazdıklarını okumamı ve edindiği bilimsel bilgilere göre iyileşmesi gerekirken niçin hâlâ iyileşmediğini açıklamamı istedi. Getirdiklerini okuduktan sonra, nevrozun nedensel yapısını tanımakla hastalığı iyileştirmek mümkün olsaydı kendisinin de sıkıntılarından tümüyle kurtulmuş olması gerekeceğini söylemek zorunda kaldım. Eğer yakındığı sıkıntılardan kurtulamamışsa bunun nedenini, yaşamı içindeki genel davranışlarını içeren ve hastalık nedenlerinin sınırında yer alan bazı hatalarda aramak gerekiyordu. Genç adamın geçmişinden kışlarını Saint-Maritz ve Nice’de geçirdiğini öğrenmiştim; tatil parasını nereden sağladığını sorduğumda ortaya, kendisini seven ve gerekli parayı günlük yiyeceğinden kısarak biriktiren yoksul bir öğretmen hanım çıktı. Nevrozunun nedeni bu ahlâk dışı davranışında yatıyordu; ayrıca bilimsel açıklamanın bu olguda neden etkisiz kaldığını ortaya koyuyordu… İnsan maddi ve manevi açıdan bir bütün olarak ele alınması gereken bir varlıktır.” (Jung, 2001: 34-36). Bu örnek de bize göstermektedir ki hadiseleri sadece zahirî sebeplere göre değil, zaman diliminden dolayı bizim fark etmekte zorlandığımız arka plandaki sebeplerinin de olabileceğidir. İşte bu noktada, sebebler zincirini takip ettiğimizde kaderde adaletsizlik söz konusu değildir denilebilir.
- Abdi Rabbih, Seyyid Abdülhâfiz (1972), Buhûs fî Kasasi’l-Kur ân, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Lübnâ- niyye.
- Albayrak, İsmail (2003), “Kur’ân ve Tefsir Açısından Hızır Kıssası ve ve Ledün İlmi “, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları V, İstanbul: İSAV.
- Bardakçı, Necmettin (1998), “İsmail Hakkı Bursevî’nin Hz. Musa -Hızır Kıssası Yorumunun İlim – Marifet Uygunluğu Açısından Değerlendirilmesi”, S.Ü. İlahiyat Faültesi Dergisi, sayı: 5.
- Bursevî, İsmail Hakkı (1997), Kitâbu’n-Netice, (Hazırlayanlar: Ali Namlı- İmdat Yavaş) İstanbul 1997.
- Cebecioğlu Ethem (2016), “Niyazi Mısrî’ye göre Hz. Musa ve Hızır Kıssası: Çocuğun Öldürülme- si”, Akademiar Dergi, cilt 1, sayı 1.
- Çelebi, İlyas (1998), “Hızır”, DİA, İstanbul: TDV Yayınları.
- İbnü’l-Arabî (2013), Fusûsu’l-Hikem, çev. ve şerh: Ekrem Demirli, İstanbul: Kabalcı Yay.
- Jung, Carl Gustav (2015), Dört Arketip, çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: Metis Yay.
- Kasaboğlu, Abdurrahman (2006), Carl Gustav Jung’un Kehf Sûresi Tefsiri, Malatya: Mengüceli Yay.
- Kaya, Remzi (2002), “Kur’ân Kıssalarının Tefsir ve Teşrîdeki Yeri”, Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları c. III.
- Kılıç, Sadık (1998), “Kur’ân Kıssalarının Anlam ve Değeri”, IV. Kur’ân Haftası, Kur’ân Sempozyu- mu,17-18 Ocak Ankara 1998.
- Kurtubi, Ahmet b. Ebi Bekr (2000), el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân, çev. M. Beşir Eryarsoy, İstan- bul.
- Küçük, Osman Nuri (2009), Mevlânâ’ya Göre Manevi Gelişim, İstanbul: İnsan Yay.
- Mevlânâ (2000), Divân-ı Kebîr, haz.: A. Gölpınarlı, Ankara: KB Yay.
- Nedvî, Ebu’l-Hasen Ali el-Hüseynî (1954), en-Nübüvvetü ve’l Enbiya, Dâru’l-Kalem.
- Ocak, Ahmet Yaşar (1990), İslâm-Türk İnançlarında Hızır Yahut Hızır–İlyas Kültü, Ankara.
- Özler, Nurten (2004), Tasavvufta Hızır Telakkisi ve Niyazî Mısrî’nin Hızır Risalesi, (Yayınlanma- mış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
- Razi, Fahreddin (1990), Mefâtihu’l Gayb, Beyrut, c. XXI.
- Sağlam, Bahaeddin (1985), Kur’ân Kıssaları İlmi ve Edebi Yönleriyle, İstanbul: Tebliğ Yay.
- Şengül, İdris (1995), Kur’ân Kıssaları Üzerine, İzmir.
- Uludağ, Süleyman (1998), ‘Hızır. Tasavvuf ve Halk İnancı’, DİA, İstanbul: TDV Yayınları.
- Yavuzoğlu, Ergin (2014), İslam Toplumunun İnşa Sürecinde Kur’ân Kıssalarının Seyri, İstanbul.
- Yılmaz, Sevim (2014), Muhammed İhsan Oğuz ve Tasavvuf Felsefesi, Ankara: Kalem Yay.
- Zebidî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî (2004), Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmus, et-Türâsü’l- Arabî, Kuveyt.
