Author :
Abstract
Bir ulus-devlet olarak kurulan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı toplum yapısından birçok önemli unsuru da devralmıştır. Bunun en belirgin örneği ise, tepeden inmeci bir yaklaşımla Osmanlı Batılılaşmasının öncülüğünü yapan devletçiseçkicilerdir. Ancak Osmanlıda din ve gelenekten kaynağını alan devletçiseçkinciler, Cumhuriyet döneminde otoritelerini laik halk egemenliğine dayamışlardır. Fakat halk egemenliği burada sözde kalmıştır. Devletçi-seçkinciler, çok partili döneme kadar devleti jakoben bir anlayışa yönetmişlerse de, bu dönemden itibaren “devletin gerçek sahipleri” olarak konumlarını her geçen gün kaybetmeye başlamışlardır. İç ve dış gelişmeler bu değişimde önemli rol oynamıştır. Bu gelişmeler, yeni dünya düzeni, şehre göç, değişen ekonomik hayat, İslam’ın yükselişi ve küreselleşme olarak sıralanabilir. Küreselleşme sürecinde, Türk halkı, hem devletçi-seçkincilere, hem de küresel etkilere bir tepki olarak milli olanı da modernleşmenin ana bir unsuru haline getirmiştir. Bunda küreselleşmenin kendi modelini getirirken imkân verdiği özgürlük ortamın etkisi büyük olmuştur. Bunun neticesinde söz ve karar hakkının millette geçmesiyle, milli değerlerin dikkate alındığı ve küresel gelişmelere de açık olunan yeni bir modernleşme ortaya çıkmıştır. Gelinen noktanın tespiti açısından bu çalışma, Cumhuriyet dönemi modernleşme seyrinin olumlu ve olumsuz yanlarını ana hatlarıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışma belge tarama ve onları yorumlama metodu üzerine kurulmuştur.
Keywords
Abstract
The Republic of Turkey has established as a nation-state. However, the new Republic has taken many elements from the Ottoman social structure. The most concrete indicator of this is the statist- elitists. The statist-elitists have applied modernization with the understanding of jekoben. The legitimacy of statist-elitist in the Ottoman Empire was derived from religion and tradition. The source of their authority in the Republican era has formed the secular popular sovereignty. The statist-elitists began to lose their power in the multiparty period. Internal and external developments played an important role in this change. These developments can be listed as the new world order, migration to the city, changing economic life, the rise of Islam and globalization. Stateist-elitists have entered a crisis of legitimacy in the global era. Local values have been highlighted against globalization. This has taken place in the free environment of globalization. Thus, national and global values have begun a new modernization. This study aims to outline the positive and negative aspects of the course of modernization in the Republican period. The study is based on the method of documenting and interpreting them.
Keywords
- Acun, Fatma (2012), “Değişme ve Süreklilik: Osmanlının Torunları Cumhuriyetin Çocukları”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Ed. Mehmet Zincirkıran, Bursa, Dora Yayıncılık, ss. 41-59.
- Atatürk, Mustafa Kemal (1969), Nutuk II (1920-1927), İstanbul: Milli eğitim Basımevi.
- Aydar, Hidayet (2016), “Ezanın Tarihi ve Başka Dillerde Okunması Meselesi”, Balıkesir İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/1, ss. 5-48.
- Bayar, Fırat (2008) “Küreselleşme Kavramı ve Küreselleşme Sürecinde Türkiye”, Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, Sayı 32, ss. 25-34.
- Berkes, Niyazi (1973), Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Bilgi Yayınevi.
- Berkes, Niyazi (1975), Türk Düşüncesinde Batı Sorunu, Ankara: Bilgi Basımevi
- Burçak, Rıfkı Salim (1979), Türkiye’de Demokrasiye Geçiş: 1945-1950, Ankara: Olgaç Yayınevi.
- Büyükuslu, Ali Rıza (2000), “Küreselleşmenin Sosyal ve Kültürel Hayattaki Etkisi”, Küreselleşme- nin İnsan Yüzü, İstanbul: Alfa Yayınları.
- Eroğlu, Cem (1970), Demokrat Parti: Tarihi ve İdeolojisi, Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Ya- yınları.
- Eskicumalı, Ahmet (2003) “Eğitim ve Toplumsal Değişme: Türkiye’nin Değişim Sürecinde Eğiti- min Rolü, 1923-1946”, Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 19/2, ss. 15-29.
- Eşkinat, Rana (1998), Küreselleşme ve Türkiye Ekonomisine Etkisi, Eskişehir: Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Günal, Erdoğan (2012), “Türkiye’de Siyaset ve Demokrasi”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Top- lumsal Yapısı, Bursa: Dora Yayıncılık.
- Güngör, Erol (2007), Dünden Bugünden Tarih- Kültür ve Milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Yayın- ları.
- Gürdoğan, Nazif (2002), “Globalleşmeye Karşı Glokalleşme ve Türkiye’nin Geleceği”, Küresel- leşme, İslam Dünyası ve Türkiye, İstanbul: Ensar Neşriyat.
- Kafesoğlu, Ali Rıza (1992), Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Kara, İsmail (2011), Şeyhefendinin Rüyasındaki Türkiye, İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kıray, Mübeccel B. (1999), Toplumsal Yapı Toplumsa Değişme, İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Kıray, Mübeccel B. (1998), Değişen Toplum Yapısı, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Kongar, Emre (1977), “Devletçilik ve Günümüzdeki Sonuçları”, Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsal Sorunları Sempozyumu, İstanbul: İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi Mezunları Derneği Yayını.
- Kongar, Emre (1983), Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk, İstanbul: Remzi Kitabe- vi.
- Kongar, Emre (2008), 21. Yüzyılda Türkiye: 2000’li Yıllarda Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, İstan- bul: Remzi Kitabevi.
- Kongar, Emre (2008), Devrim Tarihi ve Toplumbilim Açısından Atatürk, İstanbul: Remzi Kitabe-
- Kongar, Emre (2014), Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul: Remzi Kita- bevi.
- Köktaş, M. Emin (2012), “Türkiye’de Din ve Siyaset: Demokratikleşme Sürecinin Bir Problem Alanı”, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Bursa: Dora yayıncılık.
- Köseoğlu, Nevzat (2002), Küreselleşme ve Milli Hayat, İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Küçükömer, İdris (1994), Düzenin Yabancılaşması, İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Lewis, Bernard (1996), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev: Metin Kıratlı, Ankara: TTK Yayınları.
- Mardin, Şerif (1964), Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), Ankara: Türkiye İş Bankası Ya-
- Mardin, Şerif (1983a), “Atatürkçülüğün Kökenleri”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. I, ss. 86-88, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (1983b), “Yenileşme Dinamiğinin Temelleri ve Atatürk”, Çağdaş Düşüncenin Işı- ğında Atatürk, ss. 29-48, İstanbul: Eczacıbaşı Vakfı Yayınları.
- Mardin, Şerif (1990), “Atatürk Devrimlerini Hazırlayan Faktörler”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset: Makaleler I, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (1992), Türkiye’de Din ve Siyaset: Makaleler III, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (1990), “Atatürk ve Türk Devrimi”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset: Makaleler I, İs- tanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (1995), “Türk Düşüncesinde Batı Sorunu”, Türk Modernleşmesi: Makaleler 4, İs-
- Mardin, Şerif (1990), “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset: Makaleler I, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Okur, Mehmet Akif (2014), “Türkiye-ABD İlişkilerinin 12 Eylül Kavşağı: Amerikan Belgeleri Dar- be Hakkında Ne Anlatıyor?”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 10/40, ss. 67-93.
- Özbudun, Ergun (1966), The Role of Military Turkish Politics, Cambridge, Massachusetts, Cen- ter for International Affairs, Harvard Universty.
- Özbudun, Ergun; Fuat, Keyman (2003), “Türkiye’de Kültürel Küreselleşme Berger”, Bir Küre Bin Bir Küreselleşme, Eds Peter L. Berger ve Samuel P Huntington, Çev: Ayla Ortaç, İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Sağlam, Serdar (2007), “Küreselleşmeye Yaklaşımlar”, Genç Sosyal Bilim Forumu AGORA, S. 13.
- Sitembölükbaşı, Şaban (1995), Türkiye’de İslam’ın Yeniden İnkişafı (1950-1960), Ankara: İSAM Yayınları.
- Smith, Anthony D. (2002), Küreselleşme Çağında Milliyetçilik, Çev: Derya Kömürcü, İstanbul: Everest Yayınları.
- Steinhaus, Kurt (1973), Atatürk Devrimi Sosyolojisi, Çev: M. Akkaş, İstanbul: Sander Yayınları.
- Tahir, Kemal (1992), Notlar/Batılılaşma, İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Tekeli, Tunç (1997), “Türkiye Bağlamında Modernite Projesi ve İslam”, Türk İş Yıllığı 1997: 1990’ların Bilançosu, Ankara: Türkiye İşçi Sendikaları Federasyonu.
- Turhan, Mümtaz (2015), Garplılaşmanın Neresindeyiz?, 1. Baskı, Ankara: Altınordu Yayınları.
- TÜİK, Türkiye İstatistik Yıllığı, Ankara: Aralık 2017.
- Vatandaş, Celalettin (2012), “Kapsam ve Yöntem Açısından Türk Modernleşmesi”, Dünden Bu- güne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, Ed. Mehmet Zincirkıran, Bursa, Dora Yayıncılık, s. 63-100.
- Yetim, Nalan (2004), “Küresel Üretim Yapılanmasına Kültürel Yanıtlar: Ulusal-Yerel”, Doğu-Batı Dergisi, S. 18, ss. 129-140.
