Author :
Abstract
Dil, insanlar arasındaki en önemli iletişim aracı olmasının yanı sıra; toplumların hayat tarzları, dünya görüşleri, maddî ve manevî değerleri gibi kültür öğelerini yansıtması ve nesiller arasında kültür taşıyıcısı görevini üstlenmesi açısından bir değerler bütünü olarak ifade edilebilir. Dil malzemeleriyle toplumsal olgular arasındaki bağlantılar, karşılıklı etkileşimler neticesinde meydana getirilen unsurların tanımı ve tasnifi, dil bilimi alt dalı olarak Toplum dilbiliminin (sosyolinguistik) ana konusunu teşkil etmektedir. Toplumsal yapıyı ilgilendiren her kavram ve tanımın içinde mutlaka dil olgusu da yer almaktadır. Dolayısıyla dil-toplum ilişkisi, bir şekilde, içerisinde önemli ipuçlarının barındığı bir kültür ağına dönüşmektedir.
Türk dilinde; Hint-Avrupa, Hamî-Samî ya da Bantu dillerinde görülen cinsiyet kategorisi bulunmasa da kadın ve erkeği tanımlayan oldukça geniş bir söz varlığının olduğu görülmektedir. Bu durumun özellikle akrabalık adları noktasında çeşitlendiği söylenebilir. Türk dilinde ortaya çıkan bazı sözcüklerin ise toplumun hayat tarzı ve dünya görüşünü temsil ettiği görülür. Bu sözcüklerden bazıları “kadın” ile “ev” arasındaki sıkı bağlantıyı işaret etmektedir. Bu yazıda, Türk dilinin tarihî dönemleri ile çağdaş lehçelerinde tespit edilen 11 sözcük ele alınmış, bazı etimolojik açıklamalar yapılmış ve kaydedilen sözcüklerin toplumsal bağları üzerinde durulmuştur. Araştırmaya konu olan sözcüklerin herhangi bir din ve inanç ile değil, eski Türk hayat tarzı ve algısının dile yansıma olarak yorumlanmıştır.
Keywords
Abstract
Language; being the most important communication tool between people, in addition to it can be expressed as a set of values in terms of reflecting the cultural elements of societies such as lifestyles, world views, material and spiritual values and assuming the role of cultural carrier between generations. The connections between language materials and social phenomena, the definition and classification of elements created as a result of mutual interactions constitute the main subject of sociolinguistics as a sub-branch of linguistics. Every concept and definition that concerns the social structure necessarily includes the phenomenon of language. Therefore, the language-society relationship somehow turns into a cultural network that contains important clues.
In the Turkish language there is no gender category seen in Indo-European, Semitic or Bantu languages, although it is seen that there is a very wide vocabulary that defines men and women. It can be said that this situation is especially diversified in terms of kinship names. It is seen that some words that appear in the Turkish language represent the life style and world view of the society. Some of these words indicate the special connection between “woman” and “home”. In this article, 11 words identified in the historical periods and contemporary dialects of the Turkish language are discussed, some etymological explanations are made and the social ties of the recorded words are emphasized. The words that are the subject of the research were interpreted not as a religion or belief, but as a reflection of the old Turkish lifestyle and perception on the language.
