Author :
Abstract
Bu çalışmada Protestan bireyciliğinin zayıf bireyselleşme olduğu savunulacaktır. Bundan kasıt Protestanlığın, bireyci fikirleri toplulukçu yöntemler kullanarak savunmasıdır. Protestanlık bunu dört şekilde yapar. Birincisi, faaliyetleri bir kilise örgütü altında birleştirmek. İkincisi, tanrıyı aracısız öğrenmek derken kutsal kitabı aracısız okumayı kastetmek, Üçüncüsü topluluğu İsa’nın ve Azizlerin manevi geleneğini takip etmeye yönlendirmek. Dördüncüsü ise belli bir ritüeli takip etmek. Bunlar bağımsız tekil bireyleri savunmaktan ziyade özdeş bir topluluk inşa etmeye yarayan kurumsal araçlardır. Elbette bu kurumlar bireyci söylemlerini sürdürmeye devam ederler. Fakat bu bireyciliğin savunucuları bireyler değil kurumlardır.
Luther dünya çapında bireyci fikirlere ilham kaynağı olmuş söylemiyle bir yandan Katolik kurumsallığına karşı bireysellikleri savunmuş ama diğer yandan bu söylemin özdeş bir topluluğa dönüşmesi amacıyla kurumsal yapılar inşa etmek için çabalamıştır. Klinik bir ifadeyle söyleyecek olursak o zayıflatılmış bireysellik molekülleri yoluyla bir yandan Katolik dindarlığına karşı bağışıklık oluşturuyorken diğer yandan kurumsal bünyenin tamamen harap olmasının da önüne geçmiş oluyordu. Biz bu çalışmada bunu “zayıf bireyselleşme” olarak nitelendiriyoruz. İddianın dayanakları Luther’in “Doksan Beş Tez” adlı itiraz metinleriyle Protestanlık mezhebinin uygulamalarıdır.
Keywords
Abstract
In this study, it will be argued that Protestant individualism is weak individualization. What this means is that Protestantism defends individualist ideas using communitarian methods. Protestantism does this in four ways. The first is to combine the activities into a church organization. Second, to lead the individual to read the written text (scripture) to find divine truth. Third, to lead the community to follow the spiritual tradition of Jesus and Saints. The fourth is to follow a certain ritual. These are institutional tools for building an identical community rather than defending independent singular individuals. Of course, these institutions continue to maintain their individualistic discourse. But the proponents of this individualism are institutions, not individuals.
While Luther, with his discourse that has inspired individualist ideas around, defended individualities against Catholic institutionalism, he struggled to build institutional structures in order to transform this discourse into an identical community. While Luther defended individualities against Catholic institutionalism, he struggled to build institutional structures in order to transform this discourse into an identical community. To put it in a clinical way, it created immunity to Catholic piety through weakened individuality molecules on the one hand and prevented the institutional body from being completely destroyed on the other hand. We call this “weak individualization” in this study. The basis of the claim are Luther's manifesto texts named "Ninety-Five Theses" and Protestant sect practices.
Keywords
- Ağçoban, Sıddık. “İmam Hatip Liselerinde Okutulan Ders Kitaplarının Bireycilik ve Kolektivizm Açısından İncelenmesi”. Talim 2/1 (01 Haziran 2018), 53-83. https://doi.org/10.12738/talim.2018.1.0104
- Ağçoban, Sıddık. Üniversite Gençliğinde Dini Bireyselleşme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2020.
- Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları, 1975.
- Alıcı, Mustafa. “Ortodoks ve Protestan Kiliselerinde Dinî Otorite”. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi II/6 (2015), 41-56.
- Arslan, Ünal. Kurumların İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2007.
- Ata, Ahmet Yılmaz. Kurumsal İktisat Çerçevesinde Yolsuzluğun Fırsat ve Motivasyonları: AB Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme. Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2009.
- Aydın, Mahmut. Ana Hatlarıyla Dinler Tarihi: Tarih, İnanç ve İbadet. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
- Aydın, Mehmet. “Hıristiyanlık: Mezhepler ve Tarikatlar”. TDV İslam Ansiklopedisi. 17/353- 358. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. https://islamansiklopedisi.org.tr/hiristiyanlik#1
- Canetti, Elias. Kitle ve İktidar. çev. Gülşat Aygen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.
- Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
- Corcuff, Philippe. Bireycilik Sorunu. çev. Aziz Ufuk Kılıç. İstanbul: Versus Kitap, 2009.
- Demirci, Kürşat. Dinler Tarihinin Meseleleri. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
- Durkheim, Emile. Suicide: A study in sociology. ed. George Simpson. çev. John A. Spaulding - George Simpson. London and New York: Routledge, 2005.
- Erbaş, Ali. Hristiyanlıkta Reform ve Protestanlık Tarihi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
- Feuerbach, Ludwig. Geleceğin Felsefesinin İlkeleri. çev. Oğuz Özügül. İstanbul: Ara Yayıncılık, 1991.
- Günay, Ünver. “Dindarlığın Sosyolojisi”. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. ed. Ünver Günay - Celalettin Çelik. 1-59. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
- Gündüz, Şinasi. “Protestan Geleneğinde Yeni Hıristiyan Sağı Olarak Evanjelizm”. VIII. Kur’an Sempozyumu: Günümüz Dünyasında Müslümanlar 14-15 Mayıs 2005. 51-60. Yozgat, 2006.
- Ilgaroğlu, Muhammet Caner - Turan, Mustafa. “Düşünce İnşasında Kavramsallaştırmanın Önemi: Paul Tillich’in Kullandığı Temel Kavramların Felsefî Analizi”. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 29 (31 Ağustos 2018), 670-702. https://doi.org/10.14520/adyusbd.433777
- Kuyucuoğlu, İsa. Batı’da Din Sosyolojisi. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2008.
- Letwin, Shirley Robin. “Muhafazakâr Bireycilik Üstüne”. çev. Zehra Ulucak. Muhafazakâr Düşünce (Dergi) VIII/32 (2012), 5-20.
- Luckmann, Thomas. The Invisible Religion: The Problem of Religion in Modern Society. New York: The Macmillan Company, 1967.
- Lukes, Steven. Bireycilik. çev. İsmail Serin. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2006.
- Luther, Martin. Doksan Beş Tez. çev. C. Cengiz Çevik. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2. Basım., 2018.
- Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınhay - Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
- Mensching, Gustav. Din Sosyolojisi: Din Kültür ve Toplum İlişkileri. çev. Mehmet Aydın. Konya: Literatürk Yayınları, 2012.
- Olgun, Hakan. Luther ve Reformu Katolisizm’i Protesto. Ankara: Eskiyeni Yayınları, 2016.
- Waardenburg, Jacques. “Protestanlık”. TDV İslam Ansiklopedisi. 351-354. İstanbul: TDV Yayınları, 2007. https://islamansiklopedisi.org.tr/protestanlik
- Wilson, Bryan. Dini Mezhepler: Sosyolojik Bir Araştırma. çev. Ali İhsan Yitik - A. Bülent Ünal. İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
- Yaman, Fatih. “Helenik Uyanış ve Sarsılan Otorite: Rönesanstan İhtilale Modernliğin Serüveni”. İslam ve Modernlik. ed. Mustafa Tekin. 13-46. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2018.
