Author :
Abstract
Lale Devri ile Batı’daki gelişmelere yüzünü dönen Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl itibariyle Batı eksenli yoğun bir modernleşme ve değişme çabalarına girişmiştir. Tanzimat’ın yönetim, hukuk ve eğitim alanlarındaki yenilik girişimleri daha çok sonraki dönemde uygulama imkânı bulmuştur. Pek çok alandaki yenileşme hareketleri içerisinde Seküler sistemle eğitimin hız kazanması ve anayasal Meşruti yönetime geçiş, I. Meşrutiyet döneminin en önemli değişmeleri arasında sıralanabilir. Kısa sürede anayasal meşruti yönetimden vazgeçilmişse de, hukuk devleti ve meşrutiyet istekleri artarak devam etmiştir. II. Abdülhamit İslam dünyasının birliği ve devleti koruma refleksleriyle meşruti yönetimi askıya almışsa da, diğer alanlarda modernleşme ve yenileşme hareketleri halkı da kapsayacak şekilde devam etmiştir. Ancak baskı ortamının etkisiyle meşrutiyet ve yenilik taraftarları, kurtuluşun tek çaresi olarak, gülü ve dikeniyle Batı medeniyetine yönelişi görmüşlerdir. II. Meşrutiyet’in doğurduğu özgürlük ortamı ile de bu yaklaşım kısmen uygulanma imkânı bulabilmiştir. Ancak, Meşrutiyetler döneminde yapılmaya çalışılan modernleşme ve değişme hareketlerini, tarihi bilgiler, belgeler, o zamanki ve günümüzdeki tartışmalar çerçevesinde değerlendirildiğinde istenilen başarıya ulaşılamamış olduğu görülmektedir. Bunun sebepleri olarak ise, giderek daha da artan Batı hayranlığı ve yenilmişlik duygusunun yanında, önceki dönemlerin de bir sorunu olan Batı medeniyetini anlayacak ve yenilikleri Türk toplum yapısına göre uygulayacak devlet adamı ve fikir insanlarının eksikliği gösterilebilir.
Keywords
Abstract
The Ottoman State has began to turn its face to the West since the Tulip Age. In the nineteenth century, westernization movements have intensified. During the Tanzimat period, there have been intensive changes in the fields of administration, law and education. but most of them could be applied in the later period. I. Constitutional Monarchy has been a period of radical changes. These can be listed as acceleration of education with the secular system and transition to constitutional monarchy governance. Although the constitutional government was abandoned in a short period of time, the state of law and constitutional demands continued to increase. II. Abdulhamit soon gave up the constitutional monarchy. But modernization and innovation movements have continued increasingly in other areas. Proponents of the constitutional monarchy saw Western civilization as the only means of salvation. The influence of oppressive government has triggered this understanding. This approach could be partially applied in the freedom of the II.Constitutional Monarchy. However, the innovation movements tried to be made during the constitutional periods did not achieve the desired success. it is possible to understand this from historical information, documents and discussions. The main reason for this is the Western admiration and the sense of defeat. Additionally, the lack of statesmen and intellectuals to implement the innovations according to the structure of the Turkish society has become an important problem.
Keywords
- Akgün, Mehmet (1988), Materyalizmin Türkiye’ye Girişi ve İlk Etkileri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Akyol, Esra Demirci (2013), “Sultan II. Abdülhamid Döneminde Sosyal Politika Uygulamaları”,T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Y. 13, S. 31, ss. 33-47.
- Akyüz, Yahya (1982), Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1982’ye), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Altındal, Aytunç (1977). Türkiye’de Kadın: Marksist Bir Yaklaşım, İstanbul: HAVASS Yayınları. Antel, Sadrettin Celal (1940), Tanzimat Maarifi, İstanbul: Maarif Vekaleti.
- Arsel, İlhan (1994), Teokratik Devlet Anlayışından Demokratik Devlet Anlayışına, İstanbul: İn- kılap Kitabevi.
- Berkes, Niyazi (2011), Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Bottomore, Tom. B. (1977), Toplumbilim, Çev: Ünsal Oskay, Ankara: Doğan Yayınevi
- Çaha, Ömer (1996), Sivil Kadın: Türkiye’de Sivil Toplum ve Kadın, Ankara: Vadi Yayınları.
- Çapcıoğlu, İhsan (2009), "Social Status of Women in Ottoman and Turkish Republican Periods: A Sociological Overview", The Islamic Quarterly, Vol. 53, No. 1, pp. 1-23.
- Çapcıoğlu, İhsan (2016), “Tanzimat´tan Günümüze Muhafazakar Kadın Algısındaki Değişimler”, Dini Araştırmalar Kadın Ozel Sayısı, Cilt 19, Sayı 49, ss. 271-291.
- Çubukçu, Agâh (1991), Türk Düşünce Tarihinde Felsefe Hareketleri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Gökçimen, Semra (2008), Ülkemizde Kadınların Siyasal Hayata Katılım Mücadelesi, Yasama Dergisi, S. 10 (Eylül-Ekim-Kasım-Aralık), ss. 6-59.
- Hanioğlu, Şükrü (1986), Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1989-1902), C. I, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Huntington, Samuel P. ve Dominguez, Jorge I. (1985), Siyasal Gelişme, Çev: Ergun Özbudun, Ankara: Sosyal İlimler Derneği Yayını.
- İhsanoğlu, Ekmeletin (1992), "Tanzimat Öncesi ve Tanzimat Dönemi Osmanlı Bilim ve Eğitim Anlayışı", 150. Yılında Tanzimat, Haz: Hakkı Dursun Yıldız, Ankara: TTK Yayınları.
- Kalaycıoğlu, Ersin ve Sarbay, Ali yaşar (2000), “Tanzimat: Modernlişme Aracı ve Politik Değiş- me”, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, İstanbul: Afa Yayınları.
- Kansu, Aykut (1995), 1908 Devrimi, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karpat, Kemal (2011), Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve İdeoloji, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Kinross, Lord (1990), Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Çev: Necdet Sander, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
- Koçer, Hasan Ali (1974), Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Kodaman, Bayram ve Saydam, Abdullah (1992) "Tanzimat Devri Eğitim Sistemi", 150. Yılında Tanzimat, Haz: Hakkı. Dursun Yıldız, Ankara: TTK Yayınları.
- Kona, Gamze Güngörmüş (2005), Batı’da Aydınlanma Doğu’da Batılılaşma, İstanbul: Okumuş Adam yayınları.
- Kuran, Ahmet Bedevi (1945), İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler, İstanbul: Tan Matbaası.
- Kurnaz, Şefika (1991), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, (1839-1923), Ankara: T.C. Başbakan- lık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
- Lewis, Bernard (2007), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Çev: Metin Kıratlı, Ankara: TTK Yayınları.Mardin, Şerif (1983), Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908), İstanbul: İletişim Yayınları.Mardin, Şerif (1993), Türkiye’de Din ve Siyaset: Makaleler III, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (2002), "Yeni Osmanlı Düşüncesi", Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, Editör: Mehmet Ö. Alkan, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mardin, Şerif (2002), Jön Türklerin Siyasal Fikirleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Özbek, Nadir (2004), “Modernite, Tarih ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi Tarihçiliği Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. II, S. I, ss. 71-90.
- Shaw, Standford J. (1968), “Sorne Aspects of the Aims and Achievements of the nineteenthCentury Ottoman Reformers”, Beginings of Modernization in the Middle East, (Ed. W.R. Polk and L. R. Chambers), Chicago: Chicago Universty Press.
- Tanör, Bülent (1996), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), İstanbul: Afa Yayınları.Taşkıran, Tezer (1973), Cumhuriyetin 50. Yılında Türk Kadın Hakları, Ankara: Başbakanlık Bası- mevi.
- Tekeli, İhsan ve İlkin, Selim (1993), Osmanlı İmparatorluğunda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara: TTK Yayınları.
- Tunaya, Tarık Zafer (1991), İslamcılık Akımı, İstanbul: Simavi Yayınları.
- Tunaya, Tarık Zafer (1994), Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, İstanbul: Afa Yayınları.
- Tunaya, Tarık Zafer (1999), Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri I, İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın Yayıncılık A.Ş.
- Turhan, Mümtaz (1980), Garplılaşmanın Neresindeyiz, İstanbul: Yağmur Yayınevi. Turhan, Mümtaz (1994), Kültür Değişmeleri, İstanbul: M.Ü. İFAV Yayınları.
- Türkdoğan, Orhan (1988), Değişme-Kültür ve Sosyal Çözülme, İstanbul: Türk Dünyası Araştır- maları Vakfı Yayınları.
- Ülken, Hilmi Ziya (1999), Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
