Author :
Abstract
Çağdaş Avrupa’da değerler sisteminin Antikite, Hristiyanlık ve Aydınlanma olmak üzere üç temel ayağı bulunmaktadır. Bu üç temel kaynaktan biri olan Aydınlanma, Avrupa toplumu üzerinde değerler sistemi olarak en etkili olanıdır. Bat için Aydınlanma kutsanan bir seküler süreçtir. Bat, Aydınlanma değerlerini sadece kendisi için değil, bütün toplumlar için geçerli evrensel değerler sistemi olarak ele almış ve dünyaya yayılmak için de bu değerler sistemini araç olarak kullanmıştır. Aydınlanma değerlerinin yayılması konusunda Batı’nın en önemli aracı ise modern bilimler olmuştur. Aydınlanma, çevrede yer alan insanın merkeze taşındığı felsefi, bilimsel, dini ve sosyolojik bir olgudur. Aydınlanma felsefesinde insanı merkeze taşıyan en önemli yöntem akıl, deney ve sezgi; en önemli epistemolojik kaynak ise insan anlığı, insan deneyimi ve insan sezisi olmuştur.
Keywords
Abstract
The system of values in contemporary Europe is based on three main pillars: Antquity, Christanity and the Enlightenment. The Enlightenment – being one of these three main sources – has the most influence on European society in terms of the system of values. The Enlightenment is a consecrated secular process for the West. The Western world has accepted the Enlightenment values not only for its community but also as a valid universal value system for all the communites, and has also used this system as a tool to culturally spread throughout the world. Modern sciences have been the most important tool of the Western world to spread out the Enlightenment values. The Enlightenment is a philosophical, scientfc, religious, and sociological phenomenon in which people in the vicinity are moved to the center. Reason, experiment, and intuiton have been the most important method in the Enlightenment philosophy that moves the human to the center. Human instant, human experience and human intuiton have been the most important epistemological source.
Keywords
- Akarsu, Bedia. (1998). Felsefi Terimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları.
- Bierstedt, Robert. (1997). “On sekizinci Yüzyılda Sosyolojik Düşünce”, Uğur Kocabaşoğlu (çev.), Tom Bottomore ve Robert Nisbet (drl.), Mete Tuncay, Aydın Uğur (hzl.), Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi (s. 7-17) Ankara: Ayraç Yayınları.
- Burke, Peter, (2003). Avrupa’da Rönesans- Merkezler ve Çeperler. Uygar Abacı (çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
- Cresson, André, (1962).Voltaire-Hayatı-Felsefesi-Eserlerinden Seçmeler. Suat Enginer (çev.). Ankara: Ataç Kitapevi.
- Cevizvi, Ahmet. (2011). Felsefe Tarihi. Thales’ten Baudrillar’a. İstanbul: Say yayıncılık.
- Chalmers, Alan. (1997). Bilim Dedikleri. Hüsamettin Arslan (çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
- Conner, Clifford D. (2012). Halkın Bilim Tarihi. Zeynep Çiftçi Kanburoğlu (çev.). Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
- Descartes, Renè. (1966). Aklın İradesi İçin Kurallar. Mehmet Karasan (çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. 1966.
- Descartes, Renè. (1992). Ahlak Üzerine Mektuplar. Mehmet Karasan (çev.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Descartes, Renè. (1994). Metot Üzerine Konuşmalar. K. Sahir Sel (çev.). İstanbul: Sosyal Yayınları.
- Diderot, Denis. (2013) “Sapere Aude:Incipe!” Persistent Enlightenment”. e.t 24.02.2015. https://persistentenlightenment.wordpress.com/2013/01/23/sapere-aude-incipe/
- Furseth, Inger & Repstad Pal (2011). Din Sosyolojisine Giriş, Klasik ve Çağdaş Kuramlar. İhsan Çapçıoğlu & Halil Aydınalp (çev.). Ankara: Birleşik Yayınevi.
- Gökberk, Macit. (1999). Felsefe Tarihi. 10. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Guillen, Michael. (2013). Dünyayı Değiştiren Beş Denklem. Gürsel Tanrıöver (çev.). İstanbul: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
- Hinchman, Lewis P. (1984). Hegel’s Critique of the Enlightenment. Gainesville: University of Florida Press.
- Hume, David. (2010) Doğal Din Üzerine Söyleşiler, Dinin Doğal Tarihi, İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma. Oruç Aruoba (çev.). Örsan K. Öymen (hzl). İstanbul: Say Yayınevi.
- Jeanniere, Abel. (1994). Modernite Nedir? Nilgün Tutal-Küçük (çev.). Mehmet Küçül (drl.). Modernite versus Postmodernite. (s. 9-15), Ankara:Vadi/Toplum Yayınları.
- Kant, Immanuel. (1996). “An Answer to the Question: What is Enlightenment?”. James Schmidth. (çev.). What is Enlightenment? Eigteenth Century Answers and Twentieth Century Questions. James Scmidth (ed.). Los Angeles: University of California Press.
- Kuhn, T. (2007). Kopernik Devrimi. Halil Turan, Dursun Bayrak, Sinan K. Çelik (çev.). İstanbul: İmge Kitabevi.
- Leibniz, G. W. (2015). “Meditations on Knowledge, Truth, and Ideas” Copyright © 2010–2015 All rights reserved. Jonathan Bennett. Erişim: 11.09.2015. http://www.earlymoderntexts. com/assets/pdfs/leibniz1684.pdf.
- Leibniz, G. W. (1997). Monadoloji. Suut Kemal Yetkin (çev.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı
- Leibniz, G. W. (2010). Metafizik Üzerine Düşünceler, Afşar Timuçin (çev.), İstanbul: Bulut
- Locke, John. (2000). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme I. Meral Delikara Topçu (çev.), İstanbul: Öteki Yanınları.
- Paine, Thomas. (2014). Akıl Çağı, Hasan Ali Yücel (çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
- Rousseau, Jean-Jacques. (2014). Émile. Yaşar Avunç (çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
- Rousseau, Jean-Jacques. (2013). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. R. Nuri İleri (çev.). İstanbul: Say yayıncılık.
- Russell, Bertrand. (1969). Batı Felsefesi Tarihi (Ortaçağ). Muammer Sencer (çev.)i İstanbul: Yaylacılık Matbaası.
- Russell, Bertrand. (1970). Batı Felsefesi Tarihi (Yeni Çağ). Muammer Sencer (çev.). İstanbul: Kitaş.
- Russell, Bertrand. (1999). Bilim ve Din. Hilmi Yavuz (çev.). İstanbul:Cem Yayınları Nobel Dizisi.
- Russell, Bertrand. (2001). Bilimin Toplum Üzerindeki Etkileri. Erol Esençay (çev.). İzmir: İlya Matbaası.
- Nauert, Charles G. (2011). Avrupa’da Hümanizma ve Rönesans Kültürü. Bahar Tırnakçı (çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Outram, Dorinda. (2007). Aydınlanma. Sevda Çalışkan. Hamit Çalışkan (çev.). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
- Selsam, Howard. (1995). Din, Bilim ve Felsefe. A. And (çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
- Shaffer, Jerome A. (1991). Zihin Felsefesi Açısından Bilinç, Ruh ve Ötesi. Turan Koç (çev.). İstanbul: İz Yayıncılık.
- Skirbekk, G. ve Gilje N. (2011). Antik Yunan’dan Modern Döneme Felsefe Tarihi. Emrah Akbaş ve Şule Mutlu (çev.). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Spinoza. (1965). Etika. Hilmi Ziya Ülken (çev.). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- Sunar, Cavit. (1960). “Bergson’da Zeka ve Sezgi (Intiution)”. A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VII, Ankara. Erişim: 21.11.2015. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/1695/18066
- Topdemir, Hüseyin Hazi. (2013). Işığın Öyküsü-Mitolojiden Matematiğe Işık Kuramlarının Tarihsel Gelişimi. Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
- Voltaire, M. De. (2011). “Isaac Newton’un Önemi, İngiliz Ulusu Hakkında Mektuplar’dan (1733)”, Edmund Blair Bolles (drl.). Galileo’nun Buyruğu (s.277-296), Nermin Arık (çev.), Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
- Yıldırım, Cemal. (1999). Bilim Tarihi. 2. Basım. İstanbul: Remzi Kitapevi.
