Author :
Year-Number: 2016-19
Yayımlanma Tarihi: 2018-11-09 11:32:02.0
Language : Türkçe
Konu :
Abstract
Kur’ân-ı Kerim’in pek çok yerinde kıyamet koparken ve insanlar yeniden diriltilirken “sûra üfleneceğinden” bahsedilmektedir. Bu ifadenin hakiki mânada bir üfleme mi yoksa mecâzî mânaları olan bir tabir mi olduğu hususu tartışılmıştır. Aynı şekilde sûra kaç defa üfleneceği de ihtilaf konusu olmuştur. Sûra kimin üfleyeceği, o esnada umûmî ölümden istisna edilecek kişilerin kimler olduğu ve arada geçecek zaman konuları da açıkça haber verilmemiştir. Bu makalede müfessirlerin bu hususlardaki görüş ve tercihleri araştırılarak bir neticeye varılmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
In many parts of the Qur’an, during the crack of doom and the resurrecton of people the blowing the trumpet has been mentoned. Whether the true meaning of the expression is the genuine meaning of blowing or metaphorical sense of the term has been discussed. Likewise how many tmes the blowing the trumpet will take place also has been a subject of conflict. At the same tme, issues like, who will blow the trumpet, who will be exempted from public deaths and the meanwhile the passing tme have been not explained clearly. In this artcle we investgated the view and preferences of the commentators about this subject and tried to reach a conclusion.
Keywords
- 2 Mücâhid b. Cebr et-Tâbiî el-Mekkî el-Kureşî el-Mahzûmî, Ebü’l-Haccâc (v. 104), Tefsîru Mücâhid, thk. Dr. Muhammed Abdüsselâm Ebu’n-Nîl, Mısır: Dâru’l-Fikri’l-İslâmi’l-Hadîs, 1410/1989, s. 248.
- 5 Başoğlu, Tuncay, “Muhkem” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), yıl: 2006, XXXI, 42.
- 10 Yavuz, Yusuf Şevki, “Müteşâbih” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), yıl: 2006, XXXI, 204.
- 11 Çınar, Aliye, “Din Dili: Dinî Sembol ve Ritüel”, Dindarlık Olgusu (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri), Bursa: Kurav Yayınları, 2006, s. 326. Krş. Tokat, Latif, “Dinin Sembolik Dili”, Milel ve Nihal, cilt: 6, sayı: 1, Ocak-Nisan 2009, s. 85.
- 13 Bkz. Koç, Turan, Din Dili, İstanbul: İz Yayıncılık, 1998, s. 124.
- 18 “Nefha” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), yıl: 2006, XXXII, 523.
- 21 İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. Hasen el-Ezdî (v. 321), Cemheretü’l-lüğa (I-III), thk. Remzî Münir Ba‘lebekî, Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987, II, 885.
- Tuhfetü’l-erîb bi-mâ fi’l-Kur’âni mine’l-ğarîb, thk. Semîr el-Meczûb, el-Mektebetü’l-İs- lâmî, 1403/1983, s. 201.
- 24 Sâlihî, Sadrüddin Muhammed b. Alâiddin Ali b. Muhammed b. Ebi’l-Iz el-Hanefî el-Ez- raî ed-Dımeşkî (v. 792), Şerhu’l-Akidedi’t-Tahâviyye (I-II), thk. Şuayb Arnaût - Abdullah b. Muhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1417, II, 571. Bkz. Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd b. Kesîr b. Gâlib el-Âmulî, Ebû Cafer (v. 310), Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân (I-XXIV), thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-Risâle, 1420/2000, XXI, 329-330.
- 28 Bkz. Ma’mer b. Müsennâ, I, 196, 416; II, 162-163; İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dineverî (v. 276), Ğarîbu’l-Kur’ân, thk. Saîd Lahhâm, yy., ts., s. 29; Taberî, XI, 463; Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Ebû Mansûr (v. 333), Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne (I-X), thk. Mecdî Baslûm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005, VIII, 140; Râgıb s. 498; İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem b. Ali, Ebü’l-Fadl Cemâlüddîn el-Ensârî el-İfrîkî (v. 711), Lisânü’l-Arab (I-XV), Beyrut: Dâru Sâdır, 1414, IV, 476,
- Kur’âni’l-Azîm (I-VIII), thk. Sâmî b. Muhammed Selâme, Dâru’t-Taybe, 1420/1999, III,
- 31 Ahmed, II, 162, 192; Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh bin Abdirrahman (v. 255), Sünenü’d-Dârimî (I-II), İstanbul 1992, “Rikâk”, 79/2801; Ebû Dâvûd, Süleyman bin Eş’as b. İshâk es-Sicistânî (v. 275), Sünenü Ebî Dâvud (I-V), İstanbul 1992, “Sünnet”, 24/4742; Tirmizî, “Kıyamet”, 8/2430; “Tefsîr”, 39/3244; Hâkim, II, 473/3632; Ebû Nuaym, VII, 243; Beyhakî, Şuabü’l-iman, I, 529/344. Tirmizî “hasen sahih”, Zehebî ve Şuayb Arnaût “sahih” olduğunu söylemişlerdir.
- 35 Kurtubî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir b. Ferah el-Ensârî el-Hazrecî (v. 671), el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân (I-XX), thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim Itfeyyiş, Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1384/1964, XIII, 239. Krş. İbn Atıyye, V, 358.
- Kahire: el-Mektebetü‟t-Ticareti‟l-Kübra, 1955/1375, s. 214; Bebek, “Sûr” md., DĠA, XXXVII, 533-534.
- Dâru‟l-Kütübi‟l-İlmiyye, 1419/1998, XIII, 383; Neysâbûrî, Nizâmüddin el-Hasen b. Muhammed b. Huseyn el-
- 57 Râzî, XXX, 702; Abdüsselâm b. İbrâhim el-Lekânî (v. 1078), Şerhu Cevhereti’t-tevhid (İthâfü’l-mürîd), Kahire: el-Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, 1955/1375, s. 214; Bebek, “Sûr” md., DİA, XXXVII, 533-534.
- 59 Râzî, XXII, 98; Nu’mânî, Ebû Hafs Sirâcüdddîn Ömer b. Ali b. Âdil el-Hanbelî ed-Dımeşkî (v. 775), el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb (I-XX), thk. eş-Şeyh Âdil Ahmed Abdülmevcûd - eş-Şeyh Ali Muhammed Muavviz, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998, XIII, 383; Neysâbûrî, Nizâmüddin el-Hasen b. Muhammed b. Huseyn el-Kummî (v. 850), Ğarâibu’l-Kur’ân ve reğâibu’l-Furkân (I-VI), thk. Zekeriyya Umeyrât, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1416, IV,
- 81 Buhârî, Muhammed bin İsmail, es-Sahîh (I-VIII), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992, “Tefsîr”, 39/4; 78/1; Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. Haccâc, es-Sahîh (I-III), İstanbul 1992, “Fiten”, 116, 141; “Fedâil”, 159.
- 82 İbn Râheveyh, Ebû Ya’kûb İshak b. İbrahim Mahled b. İbrahim el-Hanzalî el-Mervezî (v. 238), Müsnedü İshâk b. Râheveyh (I-V), thk. Abdülğafûr b. Abdilhak el-Belûşî, elMedînetü’l-Münevvera: Mektebetü’l-İman, 1412/1991, I, 84; Taberî, XVIII, 122, 558; Beyhakî, el-Ba’s ve’n-nüşûr, thk. Şeyh Âmir Ahmed Haydar, Beyrut: Merkezü’l-Hıdemât ve’l-Ebhâsi’s-Sekâfiyye, 1406/1986, s. 336. Çok uzun olan bu hadisin “mürsel” olduğu, sahih olmadığı söylenmiştir (Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Amr b. Musa b. Hammâd el-Mekkî (v. 322), ed-Duafâü’l-kebîr (I-IV), thk. Abdülmu’tî Emîn Kal’acî, Beyrut: Dâru’lMektebeti’l-İlmiyye, 1404/1984, IV, 146-147). Ebû Bekir b. Arabî, Kurtubî ve Moğoltay bu hadisin sahih olduğunu söylerken Beyhakî ve Abdülhak (v. 582) zayıf olduğunu söylemiş, İbn Hacer (v. 852) de bu ikisini doğrulamıştır (Süyûtî, el-Büdûrü’s-sâfire, s. 71-72).
- 122 Cebeci, Lütfullah, “İsrâfil” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), yıl: 2001, XXIII, 180.
- Abdüsselâm b. İbrâhim el-Lekânî (v. 1078/1668), Şerhu Cevhereti’t-tevhid (İthâfü’l-mürîd), Ka- hire: el-Mektebetü’t-Ticareti’l-Kübra, 1955/1375.
- Başoğlu, Tuncay, “Muhkem” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi, yıl: 2006, XXXI, 42.
- Beyhakî, Ahmed b. Huseyn b. Ali b. Musa Husrevcirdî Horasânî, Ebû Bekir (v. 458), Şuabu’l- iman (I-XIV), thk. Abdülalî Abdülhamid Hâmid - Muhtâr Ahmed en-Nedvî, Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003; el-Ba’s ve’n-nüşûr, thk. Şeyh Âmir Ahmed Haydar, Beyrut: Merkezü’l-Hıdemât ve’l-Ebhâsi’s-Sekâfiyye, 1406/1986.
- Buhârî, Muhammed bin İsmail, es-Sahîh (I-VIII), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- Cebeci, Lütfullah, “İsrâfil” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi, yıl: 2001, XXIII, 180.
- Çınar, Aliye, “Din Dili: Dinî Sembol ve Ritüel”, Dindarlık Olgusu (Sempozyum Tebliğ ve Müzake- releri), Bursa: Kurav Yayınları, 2006.
- Dârimî, Ebû Muhammed Abdullâh bin Abdirrahman (v. 255), Sünenü’d-Dârimî (I-II), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. (Eseri tahkik eden Huseyn Selîm Esed ed-Dârânî’nin değerlendirmeleri Şâmile programından alınmıştır.)
- Ebû Dâvûd, Süleyman bin Eş’as b. İshâk es-Sicistânî (v. 275), Sünenü Ebî Dâvud (I-V), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- Ebû Hayyân Muhammed b. Yûsuf b. Ali b. Yûsuf b. Hayyân Esîruddîn el-Endelüsî (v. 745), el- Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr (I-X), thk. Sıdkî Muhammed Cemîl, Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1420; lâmî, 1403/1983.
- Ebû Nuaym Ahmed b. Abdillah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mihrân el-Asbahânî (v. 430), Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ (I-X), Mısır: es-Saâde, 1394/1974.
- Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed bin Abdillah b. Muhammed en-Neysâbûrî (v. 405), el-Müs- tedrek ale’s-Sahîhayn (I-IV), thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
- İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb b. Sa‘d, Şemsüddîn (v. 751), er-Rûh fi’l-kelâmi alâ ervâhi’l-emvât ve’l-ahyâ bi’d-delâili mine’l-Kitâbi ve’s-Sünneti, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts. Kur’âni’l-Azîm (I-VIII), thk. Sâmî b. Muhammed Selâme, Dâru’t-Taybe, 1420/1999.
- İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed, es-Sünen (I-II), nşr. Muhammed Fuad Abdülbaki, İstan- bul: Çağrı Yayınları, 1992.
- İbn Râheveyh, Ebû Ya’kûb İshak b. İbrahim Mahled b. İbrahim el-Hanzalî el-Mervezî (v. 238), Müsnedü İshâk b. Râheveyh (I-V), thk. Abdülğafûr b. Abdilhak el-Belûşî, el-Medînetü’lMünevvera: Mektebetü’l-İman, 1412/1991.
- Koç, Turan, Din Dili, İstanbul: İz Yayıncılık, 1998.
- Kurtubî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir b. Ferah el-Ensârî el-Haz- recî (v. 671), el-Câmi li-ahkâmi’l-Kur’ân (I-XX), thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim Itfeyyiş, Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1384/1964; et-Tezkira bi-ahvâli’l-mevtâ ve umûri’lâhira, thk. es-Sâdık b. Muhammed b. İbrahim, Riyad: Mektebetü’l-Minhâc, 1425.
- Mâtürîdî, Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd, Ebû Mansûr (v. 333), Te’vîlâtü Ehli’s-Sünne (I-X), thk. Mecdî Baslûm, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
- Müslim, Ebü’l-Hüseyn b. Haccâc, es-Sahîh (I-III), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- “Nefha” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi, yıl: 2006, XXXII, 523.
- Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasânî (v. 303), Sünenü’n-Nesâî (I-VIII) İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
- Nu’mânî, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Ali b. Âdil el-Hanbelî ed-Dımeşkî (v. 775), el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb (I-XX), thk. eş-Şeyh Âdil Ahmed Abdülmevcûd - eş-Şeyh Ali Muhammed Muavviz, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
- Tefsîru Dahhâk, cem’, dirâse ve thk. Muhammed Şükrî Ahmed ez-Zâviyetî, Kâhire, Dâru’s- Selâm, 1419/1999.
- Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. İsa b. Sevre b. Musa b. Dahhâk (v. 279), es-Sünen (I-V), thk. Ahmed Muhammed Şâkir - M. Fuad Abdülbâkî - İbrahim Atve Ivaz, Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî, 1395/1975; İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992. (Elbânî’nin değerlendirmeleri Şâmile programından alınmıştır.)
- Tokat, Latif, “Dinin Sembolik Dili”, Milel ve Nihal, cilt: 6, sayı: 1, Ocak-Nisan 2009.
- Topaloğlu, Bekir, “Kıyamet” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi (DİA), yıl: 2002, XXV, 516-517.
- Ukaylî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Amr b. Musa b. Hammâd el-Mekkî (v. 322), ed-Duafâü’l-kebîr (I-IV), thk. Abdülmu’tî Emîn Kal’acî, Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l-İlmiyye, 1404/1984.
- Yavuz, Yusuf Şevki, “Müteşâbih” md., Diyanet İslâm Ansiklopedisi, yıl: 2006, XXXI, 204.
- Wensinck, A. J., el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-hadîsi’n-Nebevî (I-VIII), Leiden, 1992.
- Yıldırım, Suat, Mevcut Kaynaklara Göre Hıristiyanlık, İzmir: Işık Yayınları, 1996.
