Din Görevlilerinin Hayatı Anlamlandırma Seviyelerinin Ölüm Kaygısı ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi
Author :
Abstract
Yaşam ve ölüm birbirleri ile sıkı bir şekilde ilişkilidir. Yaşam güdüsü ve ölüm güdüsü insanda var olan en temel güdülerdendir. Anlam arayışı, hayatın amacını ve değerini belirlemekte, hayatımıza ve davranışlarımıza yön vermektedir. İnsandaki yaşama arzusunun önündeki en büyük engel olan ölüm gerçeği, insanı hayatın ve ölümün anlamını sorgulamaya sevkeden en önemli faktördür. Hayata verilen anlam ile çoğu zaman insanda kaygı ve korku sebebi olan ölüm olgusu da yeni bir anlam kazanmakta, stres ve sıkıntı kaynağı olmaktan çıkmaktadır. Bu araştırmada, din görevlilerinin hayata anlam verme düzeyleri ile yaş cinsiyet, eğitim, gelir, meslek türü, meslekte çalışma süresi, ölüme karşı sergilenen tutum vb. gibi sosyo-demografik özellikleri ve ölüm kaygısı düzeyleri arasındaki ilişki incelenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini, Marmara bölgesindeki bulunan bir ilde çalışan din görevlileri, örneklemini ise tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 124 din görevlisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, “Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği”, “Ölüm Kaygısı Ölçeği”, ve “Kişisel Bilgi Formu,” kullanılmıştır. Anket tekniği ile toplanan verilerin analizinde SPPS 18 paket programı kullanılmış ve t-testi, ANOVA, korelasyon vb. gibi analiz tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, din görevlilerinin hayatı anlamlandırma düzeylerinin orta, ölüm kaygısı düzeylerinin düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca din görevlilerinin cinsiyet, yaş, eğitim, gelir, meslek türü, meslekte çalışma süresi, ölüme karşı tutumları vb. gibi sosyo-demografik özelliklerine göre hayata anlam verme düzeylerinde istatiksel olarak anlamlılık derecesinde farklılıklar olmadığı tespit edilmiştir. Son olarak örneklemin hayatı anlamlandırma düzeyleri ile ölüm kaygısı düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlılık derecesinde bir ilişki olduğu görülmüştür.
Keywords
Abstract
Life and death are closely related. The motive of life and the motive of death are among the basic motives that exist in man. The search for meaning determines the purpose and value of life; it gives direction to our lives and behavior. The fact that death is the biggest obstacle to the desire to live in man is the most important factor that drives people to question the meaning of life and death. With the meaning given to life, the phenomenon of death, which is often the cause of anxiety and fear in humans, also gains a new meaning; it is no longer a source of stress and distress. In this study, the relationship between the level of meaning to life of religious officials and socio-demographic characteristics such as age, gender, education, income, type of profession, working time, attitudes towards death and so on, and death anxiety levels were investigated. The evolution of the study was carried out by religious officials working in a province in the Marmara Region; The sample of the study consists of 124 religious officials selected by random sampling method. Meaning and Purpose of Life Scale ”,“ Death Anxiety Scale ”and“ Personal Information Form ”were used as data collection tools. “SPPS 18 Package Program ”was used in the analysis of the data collected by the questionnaire technique and analysis techniques such as“ t-test ”,“ ANOVA ”, correlation and the like were used. At the end of the study, religious officials, the meaning levels of life were found to be intermediate; death anxiety levels were found to be low. In addition, it was found that there were no statistically significant differences in the meaningfulness of life according to socio-demographic characteristics such as gender, age, education, income, type of occupation, duration of work, attitudes towards death, and the like. Finally, it was seen that there was a positively significant relationship between the meaningfulness of life and death anxiety levels of the sample.
Keywords
- Adler, Alfred, Yaşamın Anlamı, Ankara:Alter Yayıncılık, 2010.
- Akıncı, Âdem (2005).‚Hayata Anlam Vermede Dini Değerlerin ve Din Öğretiminin Rolü‛. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (9), (2005), 7-24.
- Amjad, Affan. ‚ Death Anxiety as a Function of Age and Religiosity,” Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 4(9S), (2014), 333-341.
- Ardelt, Monika. ‚Wisdom, Religiosity, Purpose in Life, and Death Attitudes of Aging Adults,‛ International Journal of Existential Psychology & Psychotherapy, Volume 2, (1), (2008), 1-10.
- Armstrong, Karen. Tanrı’nın Tarihi, İstanbul:Pegasus Yayınevi, 2017.
- Aydın, Cahit, Kaya, Mevlüt ve Peker, Hüseyin. ‚Hayatın Anlam ve Amacı Ölçeği’nin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması, OMÜİFD,35, (2015), 45-50.
- Bahadır, Abdülkerim. İnsanın Anlam Arayışı ve Din, İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
- Bayrakdar, Mehmet. Yunus Emre ve Aşk Felsefesi, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1991.
- Berent Aydıner, Burcu. Üniversite Öğrencilerinin Yaşam Amaçlarının Alt Boyutlarının Genel Öz‐Yeterlik Yaşam Doyumu ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitü, Sakarya, 2011.
- Brayne, Sue, Fenwick, Peter. ‚End-Of-Life Experience A Guide For Carers Of The Dying‛, (2008), 7.
- Bulut, Meryem, Kuşat, Ali. ‚Ölüm Kaygısı ile Benlik Saygısı, Dini Dünya Görüşleri ve Hayatın Amacı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi,‛ Bilimname, S.XXXV, (2018), 145-173.
- Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları, 2014.
- Cirhinlioğlu, Fatma Gül. Din Psikolojisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2010.
- Çetin, Nilay. ‚Annelerdeki Ölüm Kaygısının Çocukları ile Kurdukları Ölüm İletişimine Etkisinin Araştırılması‛ (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, 2015.
- Çınar, Mehmet. ‚Tanrıya Bağlanma Tarzı ve Ölüm Kaygısı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, ‚İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 45, (2016), 313-338.
- Çilingir, Lokman. ‚Hayatın Anlamı Nedir veya İyi Bir Hayat Nasıl Olmalıdır?, Düşünen Siyaset, 2003, 18.
- Dökmen, Üstün. Yarına Kim Kalacak: Evrenle Uyumlaşma Sürecinde Varolmak, Gelişmek, Uzlaşmak, İstanbul: Sistem Yayıncılık, 2002.
- Erdoğdu, M. Yüksel, Özkan, Mustafa. ‚Farklı Dini İnanışlardaki Bireylerin Ölüm Kaygıları ile Ruhsal Belirtiler ve Sosyo- Demografik Değişkenler Arasındaki İlişkiler‛, İnönü ÜTFD 3 (14), (2007), 173- 176.
- Fȃrȃbi, Ebû Nasr. İdeal Devlet ( El Medinetü’l Fadila), çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Divan Kitap, 2012.
- Frankl, Victor E. İnsanın Anlam Arayışı,çev. Selçuk Budak, Ankara: Öteki Yayınevi, 1995.
- Freud, Sigmund. ‚On narcissism: An introduction,‛ (İçinde), On metapsychology: The Theory of Psychoanalysis (Ed. J. Strachey). Harmondsworth, UK: Pengui, 1984.
- García-Alandete, Joaquín. ‚Does Meaning in Life Predict Psychological Well-Being?‛ The European Journal of Counselling Psychology, Vol. 3(2), (2015), 89-98.
- Gençtan, Engin. Varoluş ve Psikiyatri, İstanbul: Metis Yayıncılık, 1990.
- Göka, Erol, Hayatın Anlamı Var mı?, İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
- Gholamzadeh, R., Jadidi, M. ve Donyavi, R. ‚Explaining the structural Model of Responsibility Based on Family Function and Social Competence with the Mediator Role of Adolescent Purpose in Life,‛ Journal of Nursing and Midwifery Sciences, 4(1), (2017), 32-39.
- Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Ansiklopedisi, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1979.
- Heather S. Jim, Purnell, Cason Q., Richardson, S.A., Golden-Kreutz, D. ve Andersen, B.L. ‚Measuring Meaning in Life Following Cancer‛, Quality of Life Research, 15, (2006),13551371.
- Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013.
- Hökelekli, Hayati. ‚Ölüm ve Ölüm Ötesi Psikoloji‛. UÜİF Dergisi, Bursa: UÜİFV Yayınları,.3 (3), (1991), 151-165.
- Jung, Carl Gustav. Din ve Psikoloji, çev. Raziye Karabey, 2. Bsk., İstanbul: Okyanus Yayınları, 2010.
- Jung, Carl Gustav. Analitik Psikoloji, çev. Ender Gürol, İstanbul: Payel Yayınevi, 2010.
- Kaloğlu Öztürk, Zehra, ‚Yaşlı Bireylerde Ölüm Kaygısı‛ (Uzmanlık Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana, 2010.
- Karaca, Faruk. Ölüm Psikolojisi, Beyan Yayınları: Erzurum, 2000.
- Karaca, Faruk. ‚Ölümle İlgili Davranış Örüntüler Açısından Modern Batı ve Türk İslam Kültürü‛, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12, (1999), 65-74.
- Karaman, Hüseyin. Ebu Bekir Razi’nin Ahlak Felsefesi, İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
- Kartopu, Saffet. ‚Dini Yaşayışta Hayatı Sorgulama ve Anlam Arayışı,‛ Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2 (3), (2013), 67-90.
- Kayaoğlu, Kübra, Ekinci, Mine. ‚Yoğun Bakım Hemşirelerinde Görülen Ölüm Kaygısı ve Etkileyen Faktörler‛ UHPPD, 5, (2016), 22-30.
- Kim, E. S., Hershner, S. D. ve Strecher, V. J. Purpose in life and incidence of sleep disturbances. Journal of Behavioral Medicine, 38(3), (2015), 590-597.
- Kımter, Nurten, Köftegül, Özlem. ‚Yetişkinlerde Ölüm Kaygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme,‛ Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SÜİFD), Cilt: XIX, 36, (2017), 55-82.
- Kıraç, Ferdi. ‚Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık Eğilimi ve Anlam Duygusu‛, Mukaddime, 7, (2013), 165-177.
- Koç, Mustafa. ‚Ölüm Korkusu Üzerine Kurumsal Açıdan Psikolojik Açıdan Bir Değerlendirme‛, SÜİFD, 6, (2002), 8- 18.
- Köftegül, Özlem. Yetişkin Bireylerde Ölüm Kaygısı, ÇOMU Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale, 2019.
- Kübler Ross, Elizabeth. Ölüm ve Ölmek Üzerine, çev. Banu Büyükkal, İstanbul: Boyner Holding Yayınları, 1997.
- Lyke, J. Associations Among Aspects of Meaning in Life and Death Anxiety in Young Adults. Death Studies, 37, (2013), 471–482.
- Mevlânâ, Celȃleddîn-î Rûmî. Rubaîler, çev. Hasan Ali Yücel, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
- Öcal, Oğuz. ‚Varoluşsal Sorunlar, Birey ve Yeni Hayat,‛ TÜBAR-XXVIII, (2010).
- Pargament, Kenneth I. ‚Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri ve Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme‛, Çev. A. U. Mehmedoğlu), ÇÜİFD, 5, (1), (2005), 279-313.
- Rappaport, H., Fossler, R. J., Bross, L. S. ve Gilden, D. ‚Future Time, Death Anxiety, and Life Purpose Among Older Adults‛, Death Studies, 17(4), 1993, 369-379.
- Differences, 35, (2003), 977–993.
- Routledge, C., & Juhl, J. ‚When Death Thoughts Lead to Death Fears: Mortality Salience Increases Death Anxiety for Individuals Who Lack Meaning in Life‛, Cognition an Emotion, 24, (2010), 848–854.
- Saruhan, Müfit Selim. ‚İslam Filozof ve Düşünürlerinde Ölüm Korkusu ve Tedavisi‛, AÜİFD, 1, (2006), 92- 105.
- Sarıkaya, Yusuf. Ölüm Kaygısı Ölçeği Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat, 2013.
- Sevgi Sezer & Pelin Saya, ‚Gelişimsel Açıdan Ölüm Kavramı,‛ Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, (2009), 151-165.
- Schultz P. Duane, Sydney Ellen Schultz. Modern Psikoloji Tarihi. çev. Yasemin Aslay. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2007.
- Smith, Huston, Martin, Nancy M. Dünya Dinlerinde Hayatın Anlamı, çev. Gamze Varım, İstanbul: Say Yayınları, 2002.
- Şentürk, Habil, Yakut, Selahattin. ‚Hayatın Anlamı ve Din,‛ Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 33, (2014), 45-60.
- Tanhan, Fuat, Arı, Figen. ‚Üniversite Öğrencilerinin Ölüme Verdikleri Anlam ve Öğrenim Gördükleri Program Açısından Ölüm Kaygısı Düzeyleri,‛ Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), (2006), 44-55.
- Taş, İ. Öğretmenlerde Yaşamın Anlamı Aaşam Doyumu Sosyal Karşılaştırma ve İç Dış Kontrol Odağının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2011.
- Templer, Donald. I. ‚The Construction and Validation of A Death Anxiety Scale‛, The Journal of General Psychology, 82, 1970, 165-177.
- Tillich, Paul. The Corage To Be New Haven:Yale University Pres, 1952.
- Tokur, Behlül. ‚Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil‛, AÜİFD, 41, (2014), 262- 266.
- Topuz, İhsan. Yaşamın Anlamı ve Din: Gençler Üzerinde Bir Araştırma,‛ İslam Medeniyeti Araştırmaları Dergisi (İMAD), 1 (4), (2016), 540-560.
- Ünal, Mehmet Süheyl. ‚Zamansız Ölüm: Geleneksel ve Modern Toplum Karşıtlığında Ölümün Yeri‛, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11 (2), 2011.
- Yakıt, İsmail. Batı Düşüncesi ve Mevlânâ, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1993.
- Yalçın, Şahabettin. ‚Anlam Arayışı‛, İstanbul: Bilgi ve Hikmet, 1996.
- Yalom, Irvin. Varoluşçu Psikoterapi, çev. Z.İ. Babayiğit). İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1999.
- Yalom, Irvin. Güneşe Bakmak, Ölümle Yüzleşmek, çev. Zeliha İyidoğan Babayiğit (İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2008.
- Yıldız, Murat. ‚Ölüm Kaygısı ve Dindarlık Üzerine Bir Yorum,‛ Düşünen Siyaset Dergisi, 1, (1999), 105-119.
- Yukay, Yüksel Müge, Güneş, Ferit, Akdağ, Ceren. ‚ Yetişkinlerin Ölüm Kaygısı ve Yaşamı Anlamlandırma Düzeylerinin İncelenmesi,‛ Spiritual Psychology and Counseling, 2(2), (2017), 165-181.
- Yüksel, R. Genç Yetişkinlerde Aşk Tutumları ve Yaşamın Anlamı, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya, 2013.
