Author :
Abstract
Din kurumunun topluma temel katkısı, yüksek bir değerler manzumesinin üretimidir. Bu üretim, devrinin muktedirlerine karşı bir meydan okuyuştur aynı zamanda. Sosyolojik literatürde din kurucu karizma olarak ifade edilen peygamber, tanrısal sözü -vahyi- toplumla paylaşmaya başladığında eşzamanlı olarak dünyevi otorite ile çatışma da başlar. Yönetim erki, toplumu kendisine rağmen etkisi altına alan potansiyel güç merkezini henüz mümkünken bastırmak isteyecektir. Bu çaba çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlandığı için zamanla kurumsal dinin temsilcileriyle yönetici erk arasında çatışma ya da işbirliği temelinde şekillenen uzun soluklu bir ilişki gelişir. Dinin ürettiği değerler manzumesi, söz konusu mücadele boyunca kurumsal dinin temsilcileri tarafından dünyevi iktidar, yönetim tarafından ise uhrevi meşrulaştırma uğruna araçsallaştırılarak içi boşaltılır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yoluyla gerçekleştirilen çalışma, güncel görüngüleriyle farklı coğrafya ve kültürlerde söz konusu mücadelenin gösterdiği gelişimi incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma sonucunda incelenen örneklerden yola çıkmak suretiyle genellikle en kadim yönetimlerden modern devlet yapılarına kadar dini değerler bütününün otorite tarafından araçsallaştırıldığı, kurumsallaşan dinin ise farklı tezahürlerle dünyevi iktidara talip olduğu ortaya çıkmıştır.
Keywords
Abstract
The basic contribution of the religious institution to society is the production of a high value range. This production is also a challenge to the powers of its era. When the prophet, expressed in the sociological literature as the founding charisma of religion, begins to share the divine word with society, the conflict with worldly authority begins simultaneously. The governing power will want to suppress the potential power center that has influenced society despite it. As this effort is often unsuccessful, a long-term relationship between the representatives of institutional religion and the governing power, which is based on conflict or cooperation, develops over time. The values produced by religion are evacuated by the representatives of corporate religion during the struggle in question and instrumentalized by the administration for the purpose of legitimizing the otherworldly power. The study, which is carried out through document analysis, which is one of the qualitative research methods, aims to examine the development of the struggle in different geographies and cultures with its current phenomena. As a result of the research, it is revealed that religious values are generally instrumentalized by the authority from the most ancient administrations to the modern state structures, while the institutionalized religion aspire to worldly power with different manifestations.
Keywords
- Aktay, Yasin. ‚Amerika’da Din Devlet İlişkileri ve Dini Cemaatlerin Etkisi‛. Din ve Devlet İlişkileri Farklı Modeller, Konseptler ve Tecrübeler. 29-48. Ankara: Konrad Adenauer Vakfı Yayını, 2003.
- Alkan Özcan, Sevinç. Rusya ve Polonya’da Din, Kimlik, Siyaset. İstanbul: Küre Yayınları, 2012.
- Bauman, Gerd. Çokkültürlülük Bilmecesi, Ulusal, Etnik ve Dinsel Kimlikleri Yeniden Düşünmek. Trc. Işıl Demirakın. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2006.
- Brzezinski, Zbigniew. Büyük Çöküş. Trc. Gül Keskil-Gülsev Pakkan. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1997.
- Calhoun, Craig. Milliyetçilik. Trc. Bilgen Sütçüoğlu. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012.
- Çaha, Ömer. Bitmeyen Beraberlik Modern Dünyada Din ve Devlet. İstanbul: Timaş Yayınları, 2008.
- Dualı, Şir Muhammed. ‚Rusya Federasyonu’nda Din Eğitimi Meselesi‛. Avrasya İncelemeleri Dergisi (AVİD) 2/1 (2013): 219-245.
- Imıl, Muhittin. Ulus İnşa Sürecinde PKK ve Din İlişkisi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2016.
- İbn, Haldun. Mukaddime. Trc. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2007.
- İpşirli, Mehmet. ‚Şeyhülislâm‛. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39: 91-96. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
- Kahraman, Mehmet. ‚Avrupa Birliği Ülkelerinde ve Türkiye’de Laiklik‛. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/9 (2008): 57-77.
- Roy, Olivier. Yeni Orta Asya Ya da Ulusların İmal Edilişi. Trc. Mehmet Moralı. İstanbul: Metis Yayınları, 2009.
- Sevim, Medine - Gündüz, Turgay. ‚Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Öğretimi Kronolojisi‛. DEM Dergi 1/2 (2007): 64-71.
- Somuncuoğlu, Anar. ‚Rus Ortodoks Kilisesi’nin Eski Sovyet Alanındaki Misyonu‛. Karadeniz Araştırmaları Dergisi 2 (Yaz 2004): 93-107.
- Şencan, Hüdai. ‚Bazı Avrupa Ülkelerinde Din ve Devlet İlişkisi Raporu‛. TBMM Araştırma Merkezi, 2011. Erişim: 3 Haziran 2019
- Taş, Kemaleddin. Türk Halkının Gözüyle Diyanet. Ankara: İz Yayıncılık, 2002.
- Taş, Kemaleddin. ‚Osmanlı Yönetim Sisteminde Şeyhülislamlık Kurumu -Sosyolojik Bir Çözümleme-‛. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/1 (2005): 81-101.
- Tombak, Fatma. ‚20. Yüzyıl Sovyet Rusya’sında Din, İslamiyet ve Nüfus Üzerine Bir Değerlendirme‛. History Studies 3/2 (2011): 359-370.
- Yıldırım, Onur. ‚Amerika’da Dinin Siyaset Üzerindeki Etkisi‛. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi JEBPIR 1/2 (2015): 91-108.
