Author :
Abstract
Sanat modern öncesi dönemde çoğunlukla iktidara bağlı veya iktidar tarafından belirlenen bir olguydu. Özellikle krallar veya yerel yöneticiler kendi hâkimiyetlerini ve güçlerini sembolize edecek eserlere büyük önem veriyorlardı. Bu dönemde halka hitap eden sanatçılar ise zor şartlar altında yaşamaktaydılar. Modern dönemde kitle iletişim araçlarının ortaya çıkışı, halka hitap eden sanatın ve özellikle de müziğin büyük bir endüstri haline gelmesine neden oldu. Daha genel olarak popüler kültür şeklinde isimlendirilen bu yeni endüstri sosyal bilimciler için yeni bir araştırma ve tartışma kaynağı haline geldi. Çatışmacı sosyoloji ekolü söz konusu kültürün ideolojik bir işlevi olduğunu ve iktidar sahipleri tarafından geniş kitlelerin kontrol altında tutulması için üretildiğini öne sürdü. Türkiye’de dindar insanlardaki müziğe karşı genel olumsuz yaklaşım 1985’lerden itibaren değişime uğradı. Bu zamana kadar, müzik gibi diğer popüler kültür ürünlerine ideolojik ve dinî anlamda eleştirel bir bakış söz konusuydu. Ancak geleneksel Türk musikisinden ve dinî musikiden bağımsız yeni popüler dinî müzik ciddi dinî, toplumsal, siyasal mesajlarla ortaya çıkmış ve dindar insanları bir ölçüde etkilemiştir. 2000’li yıllara doğru ise bu müzik türü, sosyal-siyasal konjonktürün etkisiyle söylem ve tarz farklılığına gitmiş ve dindar insanlar üzerindeki etkisini kaybetmeye başlamıştır. Bu makaleyle, müzik ve iktidar ilişkisi çerçevesinde, yakın dönem Türkiye’sindeki popüler dinî müziğin ortaya çıkışı, gelişimi, temel mesajları ve değişimi ele alınacaktır. Böylelikle çalışmamızın yakın dönemdeki dinî-siyasi değişim noktasındaki tartışmalara katkı sağlayacağını öngörmekteyiz.
Keywords
Abstract
Art was a phenomenon that was mostly dependent upon or determined by power in the pre-modern era. In particular, kings or local rulers attached great importance to the works of art that symbolized their sovereignty and power. During this period, the artists who addressed the public lived under difficult conditions. The emergence of mass media in the modern era has enabled public art, and especially music, to become a major industry. More generally, this new industry, commonly referred to as popular culture, has become a new source of research and debate for social scientists. Conflict theorists in sociology suggested that the culture in question has an ideological function and is produced by the rulers to control the masses. The general negative attitudes of pious people towards music have changed since the 1985s in Turkey. Until that time, the religious people had critical views on music and other popular cultural products for religious and ideological reasons. However, the new popular religious music, which was independent of traditional Turkish music and religious music, emerged with serious religious, social, and political messages and influenced certain segments of religious people. Towards the 2000s, this genre of music, under the influence of the social-political conjuncture, was subjected to change in discourse and style and began to lose its influence on religious people. This article will focus on the emergence, development, and major messages and changes took place in popular religious music in recent history of Turkey within the framework of the relationship between music and power. In this way, we anticipate that our work will contribute to the recent and discourse on religious and political change in Turkey.
Keywords
- Ak, Ahmet Şahin. Türk Din Musikisi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2. Basım, 2011.
- Basım, 2011.
- Alemdar, Korkmaz & İrfan Erdoğan. Popüler Kültür ve İletişim. Ankara: Ümit Yayıncılık, 1994.
- Aydın, Sümeyye. İslami Marş ve Ezgilerde Araçsallaşma Sorunu. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
- Bayazıt, Erdem. Sebeb Ey. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 1973.
- Bayrak, Merve Betül. Muhafazakâr Gençliğin Bir İfade Biçimi Olarak Türkçe Rap ve Türkiye’de Hip-Hop Kültürü. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011. * Bk. Merve Betül Bayrak, Muhafazakâr Gençliğin Bir İfade Biçimi Olarak Türkçe Rap ve Türkiye’de Hip-Hop Kültürü (İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011).
- Bilgin, Vejdi. “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2003), 193-214.
- Bozçalı, Mahmut. Alevi Bektaşi Nefeslerinde Dini Muhteva. İstanbul: Horasan Yayınları, 2. Basım, 2006.
- Burke, Peter. Bilginin Toplumsal Tarihi. çev. Mete Tunçay. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
- Burke, Peter. Yeniçağ Başında Avrupa Halk Kültürü. çev. Göktuğ Aksan. Ankara: İmge Kitabevi, 1996.
- Çakır Güneş, Figen. Pir Sultan Abdal’ın Şiirlerinde Sosyolojik Temler. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
- Dünya Bizim. “Yeni Şafak Tarihinde Bir İlk”. Erişim 9 Ekim 2019. https://www.dunyabizim.com/alinti/yeni-safak-tarihinde-bir-ilk-h3946.html
- Erkilet Başer, Alev. Ortadoğu’da Modernleşme ve İslami Hareketler. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 3. Basım, 2000.
- Genç Saadet, “Siyaset Cihattır” Erişim 13 Nisan 2012. http://www.gencsaadet.org.tr/son-haberler/962-siyaset-cihattir-insan-gucu-yettigi-kadar-buisi-birakmaz.html
- Gündoğar, Sinan. Muhalif Müzik. İstanbul: Devin Yayıncılık, 2005.
- İnalcık, Halil. Şâir ve Patron. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 4. Basım, 2011.
- İnan, Mehmet Akif. Hicret. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 1974.
- İslami Hayat. “Ömer Karaoğlu ile Röportaj.” Erişim 9 Ekim 2019. https://www.islamihayatdergisi.com/konular/detay/mer-karaolu-ile-rportaj
- İzzetbegoviç, Ali. Doğu ve Batı Arasında İslâm. çev. Salih Şaban. İstanbul: Nehir Yayınları, 1987.
- Kaygısız, Mehmet. Müzik Tarihi: Başlangıcından Günümüze Müziğin Evrimi. İstanbul: Kaynak Yayınları, 3. Basım, 2009.
- “Leonardo Da Vinci”. AnaBritannica. 14/400-402. İstanbul: Ana Yayıncılık, 2003.
- Mercan, Ahmet. Sürgün Özlemler. İstanbul: Denge Yayınları, 1994.
- Orhan Turan. “Söyleşi” Erişim 21 Mart 2012. http://www.orhanturan.net/ soylesi.php?view=preview&category=3&image=19
- Öbek, Ali İhsan. Sosyal ve Dinî Konulu Rübailer. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
- Özcan, Nuri. “Abdülkadir-i Merâgî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/242- 244. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
- Özcan, Nuri. “Itrî Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/220-221. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
- Özcan, Nuri. “İsmail Dede Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/ 93-95. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Pir Sultan Abdal. Bütün Şiirleri. haz. Cahit Öztelli. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1971.
- Sarı, Osman. Bir Savaşçıdır Kalbim. Ankara: Edebiyat Dergisi Yayınları, 1975.
- Sur 33, Aralık 1978.
- Tahralı, Mustafa & Yusuf Ömürlü. “Önsöz” Türk Musikisi Klasikleri: İlahiler. Ali Rıza Şengel, 1/3-12. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 1979.
- Toynbee, Arnold. Tarih Bilinci. çev. Murat Belge. İstanbul: Bateş Yayınları, 1978.
- Türkdoğan, Orhan. Değişme-Kültür ve Sosyal Çözülme. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1988.
- Yenen, İbrahim. “Din, Müzik ve Kimlik Bağlamında Türkiye’de İslami Popüler Müzik”. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 5/2 (2016), 1-25.
