Yeni Kadın Algısı ve İlk Popüler Kültür İmgelerine Eleştiriler: Sebilürreşad Dergisi Örneği (1923-1925)
Author :
Abstract
Popüler kültür zararsız görünen salt sıradanlaştırıcı etkisinin dışında ideolojilerin yaygınlaştırılmasında bir araç olarak da kullanılabilmektedir. 1900’lü yıllarda Türkiye’de modernleşme çabalarının yüzü olarak görülen kadın, popüler kültürün ilk imgeleri olarak okunabilecek bazı davranışları sergilemeye yönlendirildi. Bu çalışmada Sebilürreşad dergisinin (1923-1925) ilk popüler kültür imgelerine karşı geliştirdiği tutum, Adorno’nun modern çağdaki kadınla ilgili eleştirel düşünceleri çerçevesinde değerlendirilecektir. Çalışmayla amaçlanan, Müslüman düşünürlerin ürettiği fikirlerin popüler kültüre eleştiri getirebilme direnci olduğunu ortaya koymaktır. Böylelikle modernizmin sınırsız imkanlar sunarak geleneğe bağımlılıktan azade kıldığını iddia ettiği kadının aslında popüler kültür aracılığıyla kültür endüstrisine bağımlı hale geldiği açığa çıkacaktır.
Keywords
Abstract
In addition to the mere banalizing effect that seems to be harmless, popular culture can also be used as a means of spreading ideologies. In 1900, women seen as the face of modernization efforts in Turkey female, were guided to exhibit some of the behaviors that can be read as first images of popular culture. In this study, the attitude developed by Sebilürresad magazine (1923-1925) against the first popular culture images will be evaluated within the framework of Adorno’s critical thoughts about modern age women. The aim of the study is to show that Muslim conception has the strength to brin criticism to popular culture as a tool of modernism. Thus, parallel to Adorno’s ideas, it will be revealed that the woman, who is claimed to be freed from traditional ties, has been and can be transformed into a commodity of the culture industry through popular culture by offering unlimited possibilities of modernism.
Keywords
- Adorno, Theodor W. Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar. çev. Orhan Koçak & Ahmet Doğukan, İstanbul: Metis Yayınları, 5. Basım, 2007.
- Arabacı, Caner. “Eşref Edip Fergan ve Sebilürreşad Üzerine” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. ed. Yasin Aktay. 6/96-128. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
- Aslantürk, Zeki & Amman, Mehmet Tayfun. Sosyoloji (Kavramlar, Kurumlar, Süreçler, Teoriler). İstanbul: Çamlıca Yayınları, 5. Basım, 2008.
- Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
- Debus, Esther. Sebilürreşad: Kemalizm Öncesi ve Sonrası Dönemdeki İslamcı Muhalefete Dair Karşılaştırmalı Bir Araştırma. çev. Atilla Dirim, İstanbul: Libra Kitap, 3. Basım, 2012.
- Kandiyoti, Deniz. (1988). Akt. Feride Acar, “Türkiye’de İslamcı Hareket ve Kadın: Kadın Dergileri ve Bir Grup Üniversite Öğrencisi Üzerine Bir İnceleme”, 1980’ler Türkiyesinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar. haz. Şirin Tekeli. 79-100. İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Basım, 125 Adorno, Minima Morali: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar, çev. Orhan Koçak & Ahmet Doğukan, 100.
- Efe, Adem. “Sebilürreşad”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/251-253. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
- Eşref Edip. Mehmet Akif Hayatı – Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları. İstanbul: Sebilürreşad, 2. Basım, 1960.
- Horkheimer, Max. Akıl Tutulması. çev. Orhan Koçak. İstanbul: Metis Yayınları, 8. Basım, 2010.
- İrvan, Süleyman & Binark, Mutlu. “Önsöz”. Kadın ve Popüler Kültür. drl. ve çev. Süleyman İrvan & Mutlu Binark. 7-14. Ankara: Ark, 1995.
- Marshall, Gordon. “Eleştirel Kuram”, Sosyoloji Sözlüğü. çev. Osman Akınbay & Derya Kömürcü. 179-181. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları: 1999.
- Mertoğlu, M. Suat. “Giriş”, Sırat-ı Müstakim Mecmuası Açıklamalı Fihrist ve Dizin. İstanbul: Klasik Yayınları, 2008, 9-22.
- Neuman, W. Lawrence. Toplumsal Araştırma Yöntemleri - Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. çev. Sedef Özge. Ankara: Yayınodası, 8. Basım, 2016.
- Okutan, Birsen Banu. “Akışkan Modern Zamanlarda Kadın ve Din: Yaşama Üslubundan Hayat Tarzına Habitusun Değişimi”. Dini Araştırmalar Kadın Özel Sayısı (2016), 229-253.
- Okutan, Birsen Banu. “Diyalektik Düşüncenin Negatif Seyri: Theodor W. Adorno”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni Yirminci Yüzyıl Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya. 4/793. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
- Okutan, Birsen Banu. Türkiye’de Popüler Kültür Din ve Kadın: Marjinalizasyondan Entegrasyona. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
- Storey, John. Popüler Kültür Çalışmaları Kuram ve Metotlar. çev. Koray Karaşahin. İstanbul: Babil Yayınları, 2000.
- Toska, Zehra & Çakır, Serpil & Gençtürk, Tülay & Yılmaz, Sevim & Kurç, Selmin & Art, Gökçen & Demirdirek, Aynur. İstanbul Kütüphanelerindeki Eski Harfli Türkçe Kadın Dergileri Bibliyografyası (1869-1927). İstanbul: Metis Yayınları, 1993.
- Tunç Yaşar, Fatma. “İlk Kadın Dergilerinde Kadınlık: İffetli ve Mektepli”. Harf Harf Kadınlar, ed. Nazife Şişman. 99- 113. İstanbul: Klasik Yayınları, 2008.
- Williamson, Judith. “Kadın Bir Adadır: Dişilik ve Sömürgecilik”, Eğlence İncelemeleri: Kitle Kültürüne Eleştirel Yaklaşımlar. haz. Tania Modleski. çev. Nurdan Gürbilek. İstanbul: Metis Yayınları, 1998.
- Winship Akt. John Storey, Popüler Kültür Çalışmaları Kuram ve Metotlar. çev. Koray Karaşahin, İstanbul: Babil Yayınları, 2000.
- Yuval-Davis, Nira. Cinsiyet ve Millet. çev. Ayşin Bektaş. İstanbul: İletişim Yayınları, 4. Basım, 2014.
