Author :
Abstract
İnsanın, varolan potansiyelini açığa çıkartmasını ifade eden kendini gerçekleş- tirme, insan çabasının en yüksek gayesi ve ahlaki gelişimde önemli bir amaç ve süreç olarak görülmüş; bütünleşme, bireyleşme, kendi olma ve psikolojik sağlık gibi çeşitli kavramlarla tanımlanmıştır. Özellikle bu sürecin birbirini etkileyen ve tamamlayan üç ana yapısı “potansiyellerin gerçekleşmesi” ve “kişiliğin bütünleşmesi” ve “doruk deneyimler” dinin de insanlara kazandırmak istediği hedeflerdendir. İnsanın mutlu ve huzurlu bir yaşam sürmesine rehberlik etmeyen isteyen dini değerler, insanın kendini ortaya koyacak olumlu özelliklerini geliştirmesine, bütünleşmesine katkı sunması bakımından önemli görevler üstlenmektedir. Yapılan çalışmalarda ruhsal açıdan sağlıklı, mutlu, olgun, tüm insanlığa sevgi ve empati duyan, manevi yaşamları son derece zengin kişilerin bu süreç içerisindeki insanlar olduklarını ortaya koymaktadır. Bu sebeple insanın psikolojik sağlığı, mutluluğu ve olgunluğu göz önüne alındığında kendini gerçekleştirme denen bu süreçte psikolojik olduğu kadar dini açıdan da önemli bir süreç yaşanmaktadır. İnsanın kendini gerçekleştirme sürecini, onun doğal bir uzantısı olan mutluluk ile ilişkilendirerek din psikolojisi açısından incelemesi insanın kendini bilmesi ve hata aşması açısından da elzem görünmektedir. Bu sebeple makalede kendini gerçekleştirme süreci ve din konusu üç başlık altında hem açıklayıcı hem de eleştirel bir yaklaşımla ele alınmıştır
Keywords
Abstract
Self-actualizaton, which implies human’s discovery of it’s existng potental, has been treated as the highest goal of human endeavor and the ultmate moral target. It has also been identfed through the concepts of integraton, individualizaton, being oneself and psychological health. Espiciallay, it has been observed that the process of self-actualizaton, progresses within three complementary formaton which also affect each other. These propertes, which are elementary human needs and providing soluton for many existental problems, can be summarized as “reaching personal integrity” and “realizing one’s potental” and “peak experiences”. The fact that these propertes also represent religious values, was an inspiraton for researching self-actualizaton process and making this study. Studies show that individuals who achieve selfactualizaton are mentally healthy, happy, mature, feeling affecton and empathy for humanity, extremely rich in spiritual life. When we observe the mater in Islamic traditon, we see that knowing, discovering oneself and actualizing human side was highly valued. In Sufsm consolidaton represents individual’s spiritual growth, conscious reconstructon and purifcaton process. As the inseparable propertes of humans mental health, happiness and maturity are considered, then it is realized that self-actualizaton concept has a religious property as well as psychological. In this respect, in this work, human’s selfactualizaton process has been investgated in relaton with happiness which is it’s natural extension, through the perspectve of psychology of religion.
Keywords
- Adler, A. (1983). Kişilik bozuklukları ve toplumsal bütünleşme, (çev. B. Çorakçı), Say Yayınları,
- Albayrak, A. (1998), “İkbal’de dinamik insan anlayışı”, Divan Dergisi, 2, ss.241-253
- Okane, A. (2000). Jung psikolojisi ve tasavvuf, (çev. Kemal Yazıcı- Ramazan Kutlu), İnsan Yayın- ları, 2. Baskı, İstanbul.
- Arasteh, R.(2003). Aşkta ve yaratıcılıkta yeniden doğuş, (çev. Bekir Demirkol-İbrahim Özdemir), Kitabiyat Yayınları, Ankara.
- Arasteh, R., (2010). “Tasavvuf: evrensel benliğe giden yol”, (haz. Kemal Sayar), Sufi Psikolojisi içinde, Timaş Yayınları, İstanbul, 53-96.
- Aydın, M. (1987). “İkbal’in felsefesinde insan”, AÜİFD, XXIX, 83-106.
- Ayten, A. (2004). Kendini gerçekleştirme ve dindarlık ilişkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ayten, A. (2006). Psikolojiye giriş psikologların din ve Tanrı görüşleri, İz Yayınları, İstanbul.
- Bahadır, A. (2002). İnsanın anlam arayışı ve din, İnsan Yayınları, İstanbul.
- Bahadır, A. (2007). Jung ve din, İz Yayınları, İstanbul.
- Baymur, F. (1972). Genel psikoloji, İnkılap Yayınları, İstanbul.
- Birand, K. (1964), İlkçağ felsefesi tarihi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
- Budak, S. (2009). Psikoloji sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Brunton, P. (1993). Gizli yol, (çev. Güneş Akol), Ruh ve Madde Yayınları, İstanbul.
- Cevizci, A. (1996). Felsefe sözlüğü, Ekin Yayınları, Ankara.
- Chopra, D. (1990). Sağlığı yaratma, (çev. Mehmet Çatak), İnkılap Kitabevi, İstanbul.
- Cüceloğlu, D. (1992). İçimizdeki çocuk, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Cüceloğlu, D. (1997). İnsan ve davranışı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Cüceloğlu, D. (1998). İçimizdeki biz, Sistem Yayınları, 22.Baskı, İstanbul.
- Cüceloğlu, D. (2001). İyi düşün doğru karar ver, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Çağrıcı, M. (2008). “saadet” mad., DİA, XXXV, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss.319-322.
- Davies, M. W. (1991). İslami antropolojinin oluşturulması – kendimizi ve başkalarını tanımak, Endülüs Yayınları, İstanbul.
- Ecmel, M. (2010), “Sufi ruhbilimi” (haz. Kemal Sayar), Sufi Psikolojisi içinde, Timaş Yayınları, İstanbul, 97-115.
- Esed, M. (1999). Kur’an mesajı, (çev. Cahit Koytak), İşaret Yayınları, İstanbul.
- Frager, R. (2009). “Başlarken”, çev. Ömer Çolakoğlu, (Ed. Robert Frager), Manevi Rehberlik ve Benötesi Psikoloji Çalışmaları içinde, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
- Frankl, V. (1998). İnsanın anlam arayışı, (çev. Selçuk Budak), Öteki Yayınevi, Ankara.
- Fromm, E. (1982). Sahip olmak ya da olmak, (çev. Aydın Arıtan), Arıtan Yayınevi, İstanbul.
- Fromm, E. (1995). Erdem ve mutluluk, (çev. Ayda Yörükan), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstan- bul.
- Fromm, E. (2001). Kendini savunan insan, (çev. Necla Arat), 9. Basım, Say Yayınları, İstanbul
- Geçtan, E. (1993). Varoluş ve psikiyatri, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Göcen, G. (2005). Dini inanç ve ibadetin kendini gerçekleştirme ile ilişkisi, (Yayınlanmamış Yük- sek Lisans Tezi), Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
- Göcen, G. (2013). Pozitif psikoloji düzleminde psikolojik iyi olma ve dini yönelim ilişkisi: yetiş- kinler üzerine bir araştırma, Toplum Bilimleri Dergisi, 7(13),97-130.
- Güleç, C. (1999). “Hümanist psikoloji açısından kaygı sorunsalı ve kendini gerçekleştirme kav- ramı”, Doğu Batı, 2: 6, 159-165.
- Helminski, K. (2006), Bilen kalp, (çev. Refik Algan), Dharma Yayınları, İstanbul.
- Horney, K. (1993), Nevrozlar ve insan gelişimi, (çev: Selçuk Budak), Öteki Yayınları, İstanbul.
- Hökelekli, H. (1996). “Fıtrat” mad, DİA, XIII, Türkiye Diyânet Vakfı Yayınları, İstanbul, 47-48.
- Hökelekli, H. (2009), İslam psikolojisi yazıları, DEM Yayınları, İstanbul.
- İkbal, M. (1989). Cavidname, (çev. Annemarie Schimmel), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Jacobi, J. (2002). C. G. Jung Psikolojisi, (çev. Mehmet Arap), İlhan Yayınevi, İstanbul.
- Kayıklık, H. (2009).Tasavvuf psikolojisi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Karacoşkun, M. D. (2012). Din psikolojisi, Grafiker Yayınları, Ankara.
- Kısa, C. (2005), Carl Gustav Jung’da din ve bireyleşme süreci, İlahiyat Vakfı Yayınları, İzmir.
- Kişmir, T. (2012). Tasavvuf psikolojisi açısından nefsin olgunlaşma sürecinin karaktere etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
- Köknel, Ö (1982), Kişilik, Altın Kitaplar, İstanbul.
- Köse, A., Ayten, A. (2012). Din psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- Kuşat, A. (2002). “Nefis mertebelerine psikolojik bir yaklaşım”, Tasavvuf Akademik Dergi, 3:9, 119-128.
- Kuzgun, Y. (1976), ”Kendini gerçekleştirme”, DTCF Felsefe Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, X, 162-177.
- Küçük, O. N. (2009). Mevlânâ’ya göre manevi gelişim: Benliğin dönüşümü ve mi’racı, İnsan Yayınları, İstanbul
- Marshall, G. (1999). “ihtiyaçlar hiyerarşisi” mad., Sosyoloji Sözlüğü, (çev. Osman Akınhay- Der- ya Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara.
- Maslow, A. (1970), Motivation and personality, Harper And Row, New York.
- Maslow, A. (1996). Dinler değerler, doruk deneyimler, (çev. H. Koray Sönmez), Kuraldışı Yayın- ları, İstanbul.
- Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi, (çev. Okan Gündüz), Kuraldışı Yayınları, İstanbul.
- May, R. (1997). Kendini arayan insan, (çev. Ayşen Karpat), Kuraldışı Yayınları, İstanbul.
- Mehmedoğlu, Y. (2005). Erişkin bireyin kendilik bilinci, DEM Yayınları, İstanbul.
- Merter, M. (2008), Dokuz yüz katlı insan, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
- Muhammed, Y. (1995), “Fıtrat ve islâm psikolojisi”, (çev., F. Mehveş Kayani), İslâmî Sosyal Bilim- ler Dergisi, 3 (2),44- 49.
- Ornstein, R. E.(1990). Yeni bir psikoloji, (çev. Erol Göka- Feray Işık), İnsan Yayınları,
- Okyayuz, Ü. H. (1999). Sağlık Psikolojisi, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara.
- Onur, B. (2000). Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi, Ankara.
- Özdoğan, Ö. (1997), “Kendini gerçekleştirme açısından insan-din ilişkisi”, AÜİFD, XXXVI, 359- 364.
- Öztürk, Y. N. (2003). Kur’an ve Sünnet’e göre tasavvuf, Yeni Boyut Yayınları, İstanbul.
- Peck, S. (1992), Az Seçilen Yol, (çev. Rengin Özer), Akaşa Yayınları, İstanbul.
- Peker, H. (2003), Din psikolojisi, Çamlıca Yayınları, İstanbul.
- Fazlur Rahman, (1998), Ana konularıyla Kur’an, (çev. A. Açıkgenç), Ankara Okulu Yayınları, An- kara.
- Rycroft, C. (1989). Psikanaliz sözlüğü, (çev. S. Kayatekin), Ara Yayınları, İstanbul.
- Sayar, K. (2010). Sufi psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul.
- Schultz, D. P, Schultz, S. E. (2001). Modern psikoloji tarihi, (çev. Yasemin Aslay), Kaknüs Yayın-
- Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek mutluluk, (çev. Semra Kunt Akbaş), HYB Yayınları, Ankara.
- Serinsu, A. N. (2000), “Kur’an ve insanın anlam arayışı” Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 109-121.
- Shafii, M. (2010). “Varoluşsal vuslat: benliğin kurtuluşu”, (haz. Kemal Sayar), Sufi Psikolojisi içinde, Timaş Yayınları, İstanbul, 117-149.
- Stevens, A. (2001), Jung, Kaknüs Yayınları, İstanbul.
- Tarhan, N. (2006). Mutluluk psikolojisi – stresi mutluluğa dönüştürmek, Timaş Yayınları, İstan-
- Tillich, P. (2000). İmanın dinamikleri, Ankara Okulu Yayınları Ankara.
- Walsh, R. N. (2005). “Sıradışı zihin sağlığı kadim imgeler son araştırmalar (ed. John White)”, Aydınlanma Nedir? İçinde, Ayna Yayınevi, İstanbul, 227-242.
- Wilcox, L. (2001). Sufizm ve psikoloji, (çev. Orhan Düz), İnsan Yayınları, İstanbul.
- Yapıcı, A (2007). Ruh sağlığı ve din –psiko-sosyal uyum ve dindarlık, Karahan Yayınları, Adana.
