Author :
Abstract
Bu çalışmada, Kur’an’da geçen zamanla ilgili kavramların tespit ve tahlili yapılmıştır. Bu kavramlar belli bir tasnifle sunulurken, aynı zamanda lügatler ve tefsirlerin de yardımıyla hem bu kavramların, hem de ilgili ayetlerdeki zaman ifadelerinin anlaşılmasına yönelik bir katkı sunmak amaçlanmıştır. Konumuzla ilgili kavramlar, “mutlak zaman”, “muayyen zaman”, “ hem mutlak hem de muayyen zaman”ı ifade eden kavramlar olmak üzere üç temel katagoriye ayrılarak incelenmiştir. Kur’an’a göre, bizzat zamanın ne olduğundan daha çok zaman içinde yapılan eylemler önemlidir. Bununla birlikte Kur’anın, zaman ne olduğunu düşünme konusunda herhangi bir yasağının olduğu söylenemez. İnsanlar bu kavramlar hakkında düşünmüşler ve düşünmeye ve araştırmaya da devam edeceklerdir. Kur’an’ın zamanla ilgili kavramları üzerinde düşünmek diğer bilim dallarıyla irtbatlandırarak yeni anlamlar üretmek bilim insanlarının sorumluluk alanına girmektedir.
Keywords
Abstract
İn this study, the concepts concerning ‘tme’ in the Holy Qur’an have been identfed. The concepts are explained later with help lexicons and interpretatons. At the same tme in this way is intented to contribute to the understanding of verses expressions of the tme. The concepts concerning ‘tme’ in the Holy Qur’an will be examined in tree main categories, partcularly “absolute tme” and “certain tme” and “both absolute tme and certain tme” . The concepts in tree categories will be analysed separately. According the Holy Qur’an, What is important point is deed in tme not the tme itself and not the abstract tme but the practcal value of tme is highlighted. The Holy Qur’an doesn’t prohibit thinking, investgatng and interpretng regarding tme. There are different views about the concepts concerning absolute tme, and interpretatons and views about such concepts will contnue to be explained. As a mater of fact, some scholars describe the concept ‘al-dahr’ as tme while some others dissent from this opinion. Scientst are responsible for meditatng on the concepts of Holy Qur’an about tme, reaching new meaning and using them in different felds by connectng them to other scientfc branches.
Keywords
- 1 Zaman kavramının ilmi ve felsefi açıdan geniş izahları için bkz. Faiz, Kalın, Felsefe ve Bilim Işığında Kur’an’da Zaman Kavramı, İst. 2005, s. 45-89.
- 2 Râgıp el - İsfehânî, el- Müfredât fi Garibi’l- Kur’ân, Beyrut, 1992, s.319; Bkz.Sahih-i Buhari, Tecrid’-i Sarih Terc. ve Şerhi, Ankara, 1983 XII/179; Ebu’l- Hayyan el-Endelûsi, el-Bahru’lMuhît, Riyad, t.siz, VIII/39.
- 5 İbn Manzûr, Lisânü’l-Arab, Beyrut, 1980, IV/132-133; Âsım Efendi, Kamus tercümesi, İsta- bul, 1304, II/336.
- 6 İbn Faris, Makayısu’l -Luğa, Mısır, 1969, II/305-306.
- 7 Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dinî Kur’ân Dili, İst.1979, VII/92.
- 12 Buhârî, Tefsiru Süre 45/1; Tevhid, 35; Edeb,101; Müslim, Elfâz,1,2, 5, 6; Ebû Dâvûd, Edeb, 169 ; Bkz. Tecrid-i Sarih Tercüme ve Şerhi (çev.Ahmed Naim-Kamil Miras) Ankara, 1983, XII/179, Sahih-u Müslim (çev. Ahmad Davudoğlu), İstanbul , 1983, IX/705.
- 13 Buhârî, Edeb, 101; Müslim, Elfâz, 4; Muvatta’. Kelâm, 3. Aclûnî, Keşfü’l Hafâ, Beyrut, 1351, II/355, Hadisin diğer rivâyetleri için bkz. Aclüni, a.g.e., II/355; Taberi, Muhammed b. Cerir, Camiu’l, Beyân- ân Te’vil’i Ay’il- Kur’ân, Mısır,1954, XIII/152-153.
- 16 Kur’an’a göre cahiliya dönemi zaman anlayışının geniş izahı için bkz. Bilal Deliser, Kur’an’ı Kerimd’de Zaman Kavramı, İlahiyat Yay., Ankara, 2013, s. 65-75; Toshihiko Izutsi, , Kur’an’da İnsan Ve Allah, çev. Süleyman Ateş, Ankara, tarihsiz, s. 113-118.
- 17 El -Aynî, Muhammed b.Ahmed, Umdetü’l- Kari-fi Şerhi’l- Buhârî, Beyrut,1972, XXII/253.
- 20 Râgıb, a.g.e., s.569, Elmalılı, a.g.e., IX/421, Taberi, a.g.e., X/187; Ali Ünal, Kur’ân -da Temel kavramlar, İstanbul, 1990, s. 218.
- 32 Fahredddin er-Râzî , Mefatihu’l -Gayb, Mısır, 1308, XXXII / 85 ; Ebu’l – Hayyan, a.g.e., VIII/509; İbni Arabî, Mhammed b. Abdullah, Ahkamu’l - Kur’ân, Beyrut, 1988, IV/477; İsmâil Hakkı Bursevi, Ruhu’l- Beyân, İst., t.siz X / 505 - 506 ; Ahmed Mustafa Merâğî, , Tefsiru’l- Merâğî, Beyrut, t.siz, XXX/234; Seyyid Kutup, Fizilal ‘il - Kur’ân, İstanbul, 1990, X/551; Mevdûdî, Tefhimü’l - Kur’ân, İstanbul, 1991,VII/225.
- 53 Elmalılı, a.g.e., VIII/ 499; Âlûsî, a.g.e., XXX/ 15; Nesefî, Abdullah b. Ahmed, Medâriku’t- Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil, İst. 1984, IV/326.
- 65 Ferit Kam, Vahdet-i Vucûd, sadeleştiren, E.Cebecioğlu, Ankara,1994, s.121.
- 67 Bkz. M.Fuat Abdülbâkî, Mu’cemü’l-Müfehres li-Elfâzi’l -Kur’ani’l-Kerîm, İstanbul,1990, Edep Mad.
- 94 Süleyman Uludağ, Tasavvufî terimler Sözlüğü, İstanbul,1991, s. 547.
- 99 Daha fazla bilgi için bkz. Ebu Reyhan b. Ahmed el- Bîrûnî, el-Âsârü’l-Bâkîyye ani’l-Kur’ani’l- Hâliyye, Lebzig, 1923, Meydan Larousse, İstanbul, 1981, XII/801.
- 126 Meydan Larousse, İstanbul 1982, II/432.
- 129 Bkz.Bakara, 2/184, 185, 196; Âl-i İmran, 3/41; Saat ve yevm kelimelerinin geniş semantik tahllileri için bkz. Ömer Faruk Yavuz, Kur’an ve Kıyamet, Marifet yay. İst. 1997, s. 74101. Kaynaklar
- Abdulbaki, Muhammed Fuad (1990). Mu’cemü’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’ani’l-Kerim, İstanbul: Çağrı Yay.
- Ahmed b. Hanbel (1992). Müsned, İstanbul: Çağrı Yay.
- Aclûnî, Ebü’l-Fida İsmail b. Muhammed (1991). Keş fü’l Hafâ, Beyrut : Dâru İhyai’t-Türasi’l- Arabi.
- Âlûsî, Şhabüddîn Ebu’s Sena, (2010). Ruhü’l-Meani, Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
- Beydavi, Ebu’l Hayr Ömer eş-Şirâzî, (1984). Envarü’t Tenzil ve Esrarü’t Te’vil, İstanbul: Eser Yay.
- Buhârî, Muhammed b. İsmâil, (1992). Sahihu’l Buhârî, İstanbul: Çağrı Yay.
- Deliser, Bilal, (2013). Kur’an’ı Kerimd’de Zaman Kavramı, Ankara. İlahiyat Yay.
- Ebu Davud, (1992). Sünen-i Ebi Davud, İstsnbul: Çağrı yay.
- Elmalılı, Hamdi Yazır, (1979). Hak Dînî Kur’ân Dili, İstanbul : Eser Kitabevi.
- Endelusi, Ebu’l Hayyan, (1983). el-Bahru’l Muhît, Beyrut: Dârü’l-Fikr.
- Fahreddin-er-Râzî, (1990). Mefatihü’l Gayb, Beyrut : Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- Ferâhîdî, Ebû Abdirrahman Halil b. Ahmed, (1998). Kitabu’l-Ayn, Beyrut. Muessesetu’l-A’lemî.
- Faris b.Zekeriyya, (1970). Ebu’l Huseyn, Mekayisu’l Luğa, Kahire : Mustafa el-Babi el-Halebi.
- Izutsi, Toshihiko, (1993). Kur’an’da İnsan Ve Allah, çev. Süleyman Ateş, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
- İbn-i Ârâbî, Muhammed b.Abdullah, (1988). Ahkamü’l-Kur’ân, Beyrut: Daru’l- Kutubi’l-İlmiy- ye.
- İbn-i Mace, Ebu Abdillah Muhammed, (1992). Sünenu İbn Mace, İstanbul: Çağrı Yay.
- İbni Manzûr, (1993). LÎsânül Arap, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
- İmam-ı Malik, (1992). Muvatta, İstanbul: Çağrı Yay.
- Kalın, Faiz, (2005). Felsefe ve Bilim Işığında Kur’an’da Zaman Kavramı, İstanbul: Rağbet Yay.
- Kam Ferid, (1994). Vahdet-i Vucud, Sadeleştiren: Ethem Cebecioğlu, Ankara: Diyanet İşleri Baş- kanlığı Yay.
- Kutup, Seyyid, (1990). Fizilal’il Kur’ân, terc: M.Yolcu, S.Uçan, İstanbul: Dünya Yay.
- Merâğî, Ahmet Mustafa, (1974). Tefsiru’l Merâğî, Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi.
- Mevdûdî, (1991). Tefhimu’l Kur’ân, İstanbul: Beyan Yay.
- Meydan Larousse, (1969) İstanbul: Meydan Yayınevi
- Müslüm b. Haccac, (1992). Sahihu Müslim, İstanbul: Çağrı Yay.
- Müslüm b. Haccac, (1983). Sahihu Müslim, Terc: Ahmet Davudoğlu, İstanbul: Sönmez Neşri- yat.
- Nesefî, Abdullah b. Ahmed, (1984). Medâriku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil, İstanbul: Eser Yay.
- Ragıb el-İsfehani, (1992). el-Müfredat fi Garibi’l-Kur’an, Beyrut : Dârü’l-Fikr.
- Sahih-i Buhârî, (1983). Tecrid-i Sarih Terüme Ve Şerhi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.
- Taberi, Muhammed b. Cerir, (2008). Camiu’l Beyân- ân Te’vil’i Ay’il- Kur’ân, Dımaşk: Daru’l- Fikr.
- Tirmizi, Ebu İsa Muhammed, (1992). Sünenu Tirmizi, İstanbul: Çağrı Yay.
- Uludağ, Süleyman, (1991). Tasavvuf Terimler Sözlüğü, İstanbul: Degah Yay.
- Ünal, Ali, (1990). Kur’ân’da Temel kavramlar, İstanbul: Beyan Yay.
- Yavuz, Ömer Faruk, (1997). Kur’an ve Kıyamet, İstanbul: Marifet Yay.
