NÛREDDİNZÂDE’NİN BEDREDDİN SİMÂVÎ’NİN VÂRİDÂT’INA YÖNELTTİĞİ ELEŞTİRİLER

Author :  

Year-Number: 2016-20
Yayımlanma Tarihi: 2018-11-07 10:50:38.0
Language : Türkçe
Konu :
Number of pages: 102-117
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

XVI. yy.’ın önde gelen Halvet şeyhlerinden olan Nûreddinzâde (ö. 981/1574), Sofyalı Bâlî Efendi’nin halifesidir. Filibe’de ve İstanbul’da faaliyet gösteren Nûreddinzâde’nin tasavvuf anlayışını, Kur’an ve sünnet çizgisinde şeriat ve Ehli sünnete bağlılık; aşırılıklardan uzak temkinli bir vahdet-i vücudu tahkik etmek şeklinde özetleyebiliriz. Başta Kanuni ve Sokullu olmak üzere devlet adamları- nın da kendisinden istifade etği Nureddinzade, yazdığı eserlerle ve yetiştirdiği müritleriyle, tasavvuf tarihinde müstesna bir yere sahip olmuştur. Nureddinzade, Bedreddin Simâvî’nin Vâridât adlı eserine yazdığı reddiyede, Ahiret, Ba’s, Haşr, Cennet ve Cehennem, Melek, Şeytan ve Cin, Hz. İsa’nın Durumu, Allah’ın İradesi, Âlemin Kıdemi konularında, Simâvî’nin ve Vâridât şârihlerinin görüşlerine önemli tenkitler yapmıştır.

Keywords

Abstract

Nûreddinzâde (d. 981/1574), one of the leading Halvat sheikhs of the nineteenth century, is the halife of Sofyalı Bâlî Efendi. Nûreddinzâde’s understanding of mystcism, Sharia and the atachment of the Ahl-i Sunnets in the Qur’an and Sunnah line; We can summarize it as verifying a cautous wahdat-i vücud away from extremes. Nureddinzade, which was frstly used by the statesmen as well as Kanuni and Sokullu himself, had an exceptonal place in the history of Sufsm, with the writngs he wrote and the disciples he had cultvated. Nureddinzade, in his rejecton of Bedreddin Simâvî's work Vâridât, wrote: The Hereafer, Ba’s, Haşr, Heaven and Hell, Angel, Satan and Gin, Hz. The state of Jesus, Allah’s will, anteriority of the world, has made considerable critcisms in the views of Simavi and Vâridât in the subjects of the Search of God

Keywords

Kaynakça

  • 2 Ebû Hâmid el-Gazzâlî, Tehâfütü’l-felâsife: Filozofların Tutarsızlığı, tahk. ve trc., Mahmaut Kaya, Hüseyin Sarıoğlu, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., 2014, s. 32, 444; a.mlf., el-Munkizu mine’d-dalâl, Neşr. Cemil Salîbâ, Kâmil İyâd, Beyrut: Câmiatu Dımeşk, 1967, s. 84.
  • 5 Örneğin Niyâzi-i Mısrî’ye (ö. 1106/1694) göre Vâridât Fusûs deryasından bir nehir olup, Simâvî, İbn Arabî ile aynı değerdedir. Bkz. Niyazi Mısrî, Dîvân-ı Mısrî, Bulak, 1259/1843, s. 14. Vâridât’ın ilk şârihi Molla Abdullah İlâhî ve Varidat’ın vahdet-i vücûd perspektifiyle nasıl ele alınıp yorumlandığını görmek için bkz. Ekrem Demirli, Abdullah İlâhî’nin Keşfü’l-Vâridât Adlı Eserinin Tahkiki, MÜSBE, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 1995; Simâvî’nin, vahdet-i vücûd yorumcularının fikirleriyle vahdet-i vücûd düşüncesi içerisinde mütâlaa edilişine dair bkz. Ali Kozan, Şeyh Bedreddin ve Düşünce Tarihimizdeki Yeri, EÜSBE, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Şefaettin Severcan, Kayseri, 2007; İkinci Varidat şârihi Yavsî’nin şerhi ve vahdet-i vücûd düşüncesi için bkz. Mustafa Aşkar, “Şeyh Muhyiddin Muhammed b. Mustafa el-İskilibî (Şeyh Yavsî) Hayatı, Eserleri ve Varidat Şerhi Adlı Eseri Üzerine”, Türk Kültüründe İz Bırakan İskilipli Alimler Sempozyumu, 23-25 Mayıs 1997, 1998, ss. 193-215. Üçüncü şerh, üçüncü devre Melâmîliğinin pirlerinden Muhammed Nurü’l-Arabî’ye aittir. Bkz. Seyyid Muhammed Nur, Vâridât Şerhi, haz. Mahmut Sadettin Bilginer, H. Mustafa Varlı, İstanbul: Esma Yay., 1994. 159 s. Yine Vâridat’ın vahdet-i vücûd açısından yorumlandığı ilk Türkçe şerh için bkz. Hatice Ocakoğlu, Harîrîzâde’nin Şeyh Bedreddîn Vâridât’ı Üzerine Şerhinin Tahkîk ve Değerlendirmesi [1-100 Varaklar Arası], MÜSBE, Danışman: Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2009. Simavî’yi Ekberî ekol içerisinde değerlendiren bir diğer araştırma varlık, bilgi ve insan kavramları üzerinden yapılmıştır. Bkz. Volkan Çağan, Şeyh Bedreddin’de Ekberi Etkisi, Sakarya ÜSBE, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Rahmi Karakuş, 2015, 73 s.
  • 6 Örneğin Tayyib Gökbilgin’e göre Simavî, Allah’ın zâtını mahlukatından ayrı olarak kabul etmez. M. Tayyib Gökbilgin, Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1977, s. 67. Ahmet Yaşar Ocak’a göre Bedreddin’de vahdet-i vücûd olduğu gibi panteizm de vardır, materyalizm de vardır. Bkz. Ocak, Zındıklar ve Mülhidler, (15.-17. Yüzyıllar), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 1998, s. 200-202. Yine Cemil Yener, Vâridat’ın ana konusunu panteizm olarak ele alır. Bkz. Cemil Yener, Şeyh Bedreddin-Vâridât, İstanbul: Elif Kitabevi, 2. Baskı, 2008, s. 42. Barış Çoban’a göre Varidat, genel olarak panteizm üzerine temellenmiştir. Bkz. Barış Çoban, “Şeyh Bedreddin Hareketinin Manifestosu Olarak Varidat”, Tarih Ütopya İsyan Şeyh Bedreddin, Yaşamı, Felsefesi, İsyanı, Haz. Barış Çoban, İstanbul, 2007. s. 216.
  • 8 Gölpınarlı, Gölpınarlı, Abdülbaki, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, İstanbul: Eti Yayı- nevi, 1966, s. 51.
  • 10 Hilmi Ziya Ülken, Simâvî’nin Varidat’taki bazı cümlelerini Leibniz ve Spinoza’nın felsefele- rine benzetmiştir. Bkz. A. mlf. Türk Feylesofları Antolojisi, İstanbul: Yeni Kitabcı, C. I, 1935, s. 118, 121. İsmail Hami Danişmend’e göre Simavî, madde aleminin mahluk olmayıp ezelî ve ebedî olduğunu müdafaa eder (materyalist).” A.mlf., Tarihi Hakikatler, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay., 1979, s. 635. Ahmet Yaşar Ocak, Simavî’nin alim, sufi, ihtilalci cephelerinin yanında, Vâridât’taki bir kısım fikirleri nedeniyle bir de “materyalist feylesof Bedreddin” yönünün olduğunu ifade etmiştir. Bkz. Ocak, age, s. 200. Ernst Werner’in Varidât’la ilgili değerlendirmesi şöyledir: “(Simâvî) Bu eserde tanrıbilimin sınırlarını aşıyor ve onun üstün bir fikir adamı olduğunu gösteren ateist-materyalist bir dünya görüşüne adım atıyor.” Ernst Werner, Şeyh Bedreddin ve Börklüce Mustafa, Çev. Hakan Sevin, İstanbul: Kaynak Yay., 3. Baskı, 2014, s. 53. Vecihi Timuroğlu, Simavî’nin materyalist değil, İbn Arabî yolunda, İbn Seb’i(n) de okumuş ve Aristocu geleneğe bağlı panteist bir anlayışa sahip olduğunu söylemiştir. Bkz. Vecihi Timuroğlu, Varidat, Haz. Ahmet Say, Ankara: Türkiye Yazıları Yay., 1979, ss. 78-82.
  • 12 İbn Arabî, âlem-i emr kavramını, sebep-sonuç ilişkisine bağlı olmayan ve Hak’tan bir se- bep olmaksızın var olan anlamında melekût alemi karşılığında kullanır. Bkz. Muhyiddin İbn Arabî, Mu’cemu ıstılâhâti’s-sûfiyye, Neşr. Bessam el-Câbî, Beyrut, 1411/1990, s. 72.
  • 13 Mertebe-i ervâh, rûh-i a’zâm, âlem-i gayb vb. isimlerle de anılan melekût veya emr alemi, bir üst mertebedeki sâbit aynların zâhire doğru bir adım daha atarak bu sefer basit-mücerred kevnî eşya yani cevher-i basit haline gelmeleri mertebesidir. Melekût alemi genel olarak gayb alemi veya vücûd mertebelerinden birini ifade etmektedir. Bunlar mebdeini, kendini ve bir de benzerlerini müdriktirler. Bunların henüz rengi, şekli ve zamanla, mekanla alakaları yoktur. Zira cisim değildirler yani henüz daha madde ve terkib oluşmamıştır ve gözle görülemez. Bkz. Mahmut Erol Kılıç, Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş, İstanbul: Sufi Kitap, 3. Baskı, 2011, s. 322-323. Şu halde melekût gayb aleminin karşılığı olduğu gibi aynı zamanda, vücûd mertebelerinden birinin de adı olmaktadır. Nûreddinzâde beşli tasnifi esas alarak bu alemler için kullanılan diğer isimleri toplayan kısa bir eser yazmıştır. Bkz. Nûreddinzâde, Makâle fî-avâlimi’l-külliye, Süleymaniye Ktp. Yazma Bağışlar, no: 6891, vr. 1b-2b.
  • 21 Mehmet Aydın, Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlahiyat Fak. Vakfı Yay., 10. Baskı, 2002, s. 259.
  • 22 Süleyman Toprak, “Haşir”, DİA, İstanbul, 1997, c. XVI, s. 416-417.
  • 25 İbnü’l-Arabî, Muhyiddin Nuhammed b. Ali, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yay., 2007, c. II, s. 444.
  • 26 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 7a-8b. Simâvî’nin görüşlerini Nûreddinzâde gibi Vâridât’ı reddetmek için değil başka şekillerde ele alıp, Nûreddinzâde ile aynı sonuçlara ulaşan modern yorumcular da vardır. Örneğin İsmail Hami Danişmend, Simâvî’nin, İslamiyetin haşir ve ahiret gibi esaslarını reddettiğini kabul eder. A.mlf., age, s. 635. Halil İnalcık’a göre Simavî, Yargı Günü’ne ya da ölülerin dirilmesine inanmazdı. Bkz. A.mlf., Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, İstanbul: Yapı Kredi Yay., 2004, s. 197. Simavî üzerine doktora çalışması bulunan Bilal Dindar’a göre: “Bedreddin Simâvî, bedenlerin yeniden dirileceği inancına karşı çıkmış ve bu yüzden kendisini eleştirenler olmuştur. Ona göre beden çürüyüp toprağa karıştıktan sonra parçaları daha önce olduğu gibi yeniden teşekkül etmeyecektir.” Bilal Dindar, “Bedreddin Simâvî”, DİA, İstanbul, 1992, c. V, s. 333. Yine Vâridât yorumcularından Korkmaz, Simâvî’nin haşirle ilgili sözlerini aktardıktan sonra şu yorumu yapmıştır: “Bedreddin’e göre kıyamet gününde bir ölme-dirilme yoktur.” Esat Korkmaz, Şeyh Bedreddin ve Vâridât, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yay., 2007, s. 100.
  • 27 Bkz. İbnü’l-Arabî, el-Fütûhât, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yay., 2. Baskı, 2007, c. II, s. 443-444.
  • 30 Kur’an’da inkâr edenlerin sözlerinden anlaşıldığı kadarıyla onlar, ruhların haşrini değil, bedenlerin yeniden diriltilmesini inkâr ediyorlardı. Veysel Güllüce, Kur’an-ı Kerim’de Ahiret İnancının Temelleri, Erzurum: Ekev Yay., 2001, s. 110.
  • 31 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 35b-36a; M. Şerefettin Yaltkaya, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Yay. Haz. İsmail Aka, Mustafa Demir, İstanbul: Temel Yay., 2001, s. 55.
  • 33 Musâ Kâzım Efendi, Vâridât-ı Bedreddin, nşr. Mehmed Serhan Tayşi, İstanbul: MVT Yay., 2010, s. 24, 3. dipnot.
  • 34 Galip Türcan, Kur’an’da Ahiret İnancı, Ankara: Aziz Andaç Yay., 1. Baskı, 2006, s. 352-353.
  • 36 Zahir ve batın kavramlarının işârî tefsir açısından nasıl ele alınması gerektiğine dair gö- rüşler ve işârî sufî tefsirle nazarî sufî tefsir arasındaki farklar için bkz. Süleyman Ateş, İşarî Tefsir Okulu, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1974, s. 19-21. Ateş, Simâvî’nin Vâridât’ını işârî tefsir açısından değerlendirmiş ve şu sonuca varmıştır: “Bu fikirlerle Kur’an-ı Kerîm tamamen inkâr edilmiş oluyor. Cennet ve cehennem tamamen manevî bir hal kabul edilmiş, cesetlerin haşri inkâr edilmiştir. Kur’an-ı Kerim’de cennet nimetleri ve cehennem azabı tamamen maddî bir şekilde tasvir edilmektedir. Bunları tevil yoluyla asıl manasından çıkarmaya kimsenin hakkı yoktur. Pek tabii olarak bu fikirler, din bilginlerinin tepkisini kamçılamıştır.” Bkz. A. mlf. age, s. 218. Kur’an’da ahiret konusunu ele alırken Simavî’nin görüşlerine de yer veren Galip Türcan’a göre Simavî’nin yaklaşımları, nasların keyfî yorumlanmasıdır. Çünkü bu bakış, büyük ölçüde Kur’an metninden bağımsız şekilde geliştirilmiştir. Galip Türcan, age, s. 304-305.
  • 37 Krş. Gölpınarlı, age, s. 52; Bedreddin Simâvî, Vâridât, trc. Cengiz Ketene, Ankara: Kültür Bakanlığı,1990, s. 2.
  • 43 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 27b-28a. Macdonald da ahiret hayatını, peygamber devrindeki iptidâî Arap telakkisine bağlı basit bir konu olarak değerlendirir. Bkz. D. B. Macdonald, “Kıyâmet”, İA, Eskişehir, 1997, c. VI, s. 777. Yine Vâridât’ı bâtınî ve materyalist bir bakışla yorumlayan Esat Korkmaz’a göre tümüyle “kültürel” bir tasarım olan cennet ve cehennem, “vahiyde” belirtildiği ya da Kur’an’da söylendiği gibi “değildir”; duyulur evrenin düşsel bir yansımasıdır. Bkz. Korkmaz, age, s. 98.
  • 44 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 21a. Benzer bir yaklaşımla Bursevî şöyle demiştir: “Ha- kikatte şeytan ve melekler, Hz. Âdem’in kuvâsındandır. Nefis ve tabiat şeytana, kalp ve ruh melâikeye işarettir.”, Bkz. Zülfiye Eser, İsmail Hakkı Bursevî’nin Es’iletü’s-Sahafiyye ve Ecvibetü’l-Hakkıyye İsimli Eseri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2003, s. 79.
  • 49 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, 18a-20a. İbn Arabî, el-Fütûhât, Çev. Ekrem Demirli, İstan- bul: Litera Yay., 2013, c. I, s. 382-388.
  • 51 İsmail Hakkı Bursevî, Kitabü’n-netîce, haz. Ali Namlı, İmdat Yavaş, İstanbul: İnsan Yay., 1997, c. II, s. 157.
  • 55 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 24a-24b. Tercüme için krş. Gölpınarlı, age, s. 55; Bed- reddin Simâvî, Vâridât, Terc. Cengiz Ketene, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990, s. 5; M. Şerefettin Yaltkaya, age, s. 50-51. Genel olarak Simavî’yi vahdet-i vücûd çizgisinde gören Bilal Dindar’a göre Simâvî’nin, Tanrı’nın iradesiyle ilgili söyledikleri, Antik Çağ Felsefesinin panteist materyalizmini çağrıştırmaktadır. Bkz. Bilal Dindar, “Şeyh Bedreddin ve Presokratikler”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, 1987, s. 81.
  • 59 Nûreddinzâde, Şerhu’l-vâridât, vr. 26b-27a. Krş. Gölpınarlı, age, s. 55-56; Bedreddin Simâvî, Vâridât, Terc. Cengiz Ketene, Kültür Bakanlığı, Ankara, 1990, s. 5.
  • 64 Süleyman Uludağ, “Âlem”, DİA, İstanbul, 1989, c. II, s. 361.
  • 65 Taner Timur, Osmanlı Kimliği, İstanbul: Hil Yayın, 1994, s. 52-53. kaynaklar
  • Aşkar, Mustafa, “Şeyh Muhyiddin Muhammed b. Mustafa el-İskilibî (Şeyh Yavsî) Hayatı, Eserleri ve Varidat Şerhi Adlı Eseri Üzerine”, Türk Kültüründe İz Bırakan İskilipli Alimler Sempozyumu, Haz. Mevlüt Uyanık, Ankara: TDVY, 1998, ss. 193-215.
  • Ateş, Süleyman, İşarî Tefsir Okulu, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yay., 1974.
  • Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlahiyat Fak. Vakfı Yay., 10. Baskı, 2002.
  • Bursevî, İsmail Hakkı, Kitabü’n-netîce, haz. Ali Namlı, İmdat Yavaş, İstanbul: İnsan Yay., 1997, c. I-II.
  • Çağan, Volkan, Şeyh Bedreddin’de Ekberi Etkisi, Sakarya ÜSBE, Danışman: Prof. Dr. Rahmi Ka- rakuş, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya, 2015.
  • Çoban, Barış, “Şeyh Bedreddin Hareketinin Manifestosu Olarak Varidat”, Tarih Ütopya İsyan Şeyh Bedreddin, Yaşamı, Felsefesi, İsyanı, Haz. Barış Çoban, İstanbul, 2007.
  • Danişmend, İsmail Hami, Tarihi Hakikatler, İstanbul: Tercüman Gazetesi Yay., 1979.
  • Demirli, Ekrem, Abdullah İlâhî’nin Keşfü’l-Vâridât Adlı Eserinin Tahkiki, MÜSBE, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 1995.
  • Dindar, Bilal, “Şeyh Bedreddin ve Presokratikler”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 2, 1987, ss. 77-83.
  • -----------------, “Bedreddin Simâvî”, DİA, İstanbul, 1992, c. V, s. 331-334.
  • Er, Şaban, Edirne-Simâvne Kâdîsı Emir İsrail’in Oğlu Şeyh Bedreddin Hakkında Son Söz, İstanbul: Kutup Yıldızı Yay., 2016.
  • Eser, Zülfiye, İsmail Hakkı Bursevî’nin Es’iletü’s-Sahafiyye ve Ecvibetü’l-Hakkıyye İsimli Eseri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2003.
  • el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Tehâfütü’l-felâsife: Filozofların Tutarsızlığı, tahk. ve trc., Mahmut Kaya, Hüseyin Sarıoğlu, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay., 2014.
  • -------------------------------, el-Munkizu mine’d-dalâl, Neşr. Cemil Salîbâ, Kâmil İyâd, Beyrut: Câmi- atu Dımeşk, 1967.
  • Gökbilgin, M. Tayyib, Osmanlı Müesseseleri Teşkilatı ve Medeniyeti Tarihine Genel Bakış, İstan- bul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay., 1977.
  • Gölpınarlı, Abdülbaki, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, İstanbul: Eti Yayınevi, 1966.
  • Güllüce, Veysel, Kur’an-ı Kerim’de Ahiret İnancının Temelleri, Erzurum: Ekev Yay., 2001.
  • İbnü’l-Arabî, Muhyiddin Nuhammed b. Ali, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Çev. Ekrem Demirli, İstan- bul: Litera Yay., 2. Baskı, 2007, c. II.
  • ---------------, Mu’cemu ıstılâhâti’s-sûfiyye, Neşr. Bessam el-Câbî, Beyrut, 1411/1990.
  • İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, İstanbul: Yapı Kredi Yay., 2004.
  • Kılıç, Mahmut Erol, Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş, İstanbul: Sufi Kitap, 3. Baskı, 2011.
  • Korkmaz, Esat, Şeyh Bedreddin ve Vâridât, İstanbul: Anahtar Kitaplar Yay., 2007.
  • Kozan, Ali, Şeyh Bedreddin ve Düşünce Tarihimizdeki Yeri, EÜSBE, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Şefaettin Severcan, Kayseri, 2007.
  • Macdonald, D. B., “Kıyâmet”, İA, Eskişehir, 1997, c. VI, s. 777.
  • Musâ Kâzım Efendi, Vâridât-ı Bedreddin, nşr. Mehmed Serhan Tayşi, İstanbul: MVT Yay., 2010.
  • Ocak, Ahmet Yaşar, Zındıklar ve Mülhidler, (15.-17. Yüzyıllar), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 1998.
  • Ocakoğlu, Hatice, Harîrîzâde’nin Şeyh Bedreddîn Vâridât’ı Üzerine Şerhinin Tahkîk ve Değerlen- dirmesi [1-100 Varaklar Arası], MÜSBE, Danışman: Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2009.
  • Seyyid Muhammed Nur, Vâridât Şerhi, haz. Mahmut Sadettin Bilginer, H. Mustafa Varlı, İstan- bul: Esma Yay., 1994.
  • Simâvî, Bedreddin, Vâridât, trc. Cengiz Ketene, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.,1990.
  • Timur, Taner, Osmanlı Kimliği, İstanbul: Hil Yayın, 1994.
  • Timuroğlu, Vecihi, Varidat, Haz. Ahmet Say, Ankara: Türkiye Yazıları Yayınları, 1979.
  • Toprak, Süleyman, “Haşir”, DİA, İstanbul, 1997, c. XVI, s. 416-417.
  • Türcan, Galip, Kur’an’da Ahiret İnancı, Ankara: Aziz Andaç Yay., 1. Baskı, 2006.
  • Uludağ, Süleyman, “Âlem”, DİA, İstanbul, 1989, c. II, s. 360-361.
  • Werner, Ernst, Şeyh Bedreddin ve Börklüce Mustafa, Çev. Hakan Sevin, İstanbul: Kaynak Yay., 3. Baskı, 2014.
  • Yaltkaya, M. Şerefettin, Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin, Yay. Haz. İsmail Aka, Mustafa De- mir, İstanbul: Temel Yay., 2001.
  • Yener, Cemil, Şeyh Bedreddin-Vâridât, İstanbul: Elif Kitabevi, 2. Baskı, 2008.
MAKALE İSTATİSTİKLERİ

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
 
                                                                                                                                                                                                        
                      
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
LINKS

                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    

                                                                                                                                                                                                        
     Last issue
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
         Previous issues
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    Article Statistics
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        




                                                                                                                                                                                                        


                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
Share