Author :
Abstract
Din değiştirme olgusunun temel insan hakları çerçevesinde ele alınacağı bu yazıda din değiştirmenin sebep ve sonuçları itibariyle sosyolojik perspektiften bir değerlendirilmesi yapılacaktır. Din değiştirme olgusu hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra dinî özgürlük modelleri yani din değiştirme ile zorla din değiş- tirtme arasındaki ayrım üzerinde durulacaktır. Din değiştirme bireysel bir tercih iken, zorla din değiştirme çoğu zaman kınanır. Bu incelemede din değiştirme olgusundan söz ederken, insanların bir hak arayışına girerek dinlerini değiştirmelerinden ziyade yaşanan modernleşme ve sekülerleşme sürecinin etkilerinin en özel, en mahrem alanlarda dahi izlenebildiği, insanların kendilerini kuşatan kutsalların etkisinden özgürleşerek dinlerini değiştirebildikleri, yani din değiş- tirme özgürlükleri olduğunu üzerinde durulacaktır
Keywords
Abstract
In this paper, the phenomenon of religious conversion and its reasons and consequences (including social, economic, religious, and psychological) will be examined in sociological perspectve by dealing with basic human rights. Afer briefly presentng the informaton about the phenomenon of religious conversion and its reasons and consequences in sociological perspectve, I note the importance of models of religious freedom, or distncton between convertng and proselytzing. Conversion is an individual choice, but proselytzing is stgmatzed. The basic theme of this study of religious conversion is that the effects of modernizaton and secularizaton had also seen in the most intmate or private sphere.
Keywords
- (**) Bu makale BİDDER’de [2010 1(1)] yayınlanan “Din Değiştirme: Dinî Özgürlük Modelleri Açısından Sosyolojik Bir Bakış” makalenin gözden geçirilmiş halidir.
- 1 Proselytism: Kültürümüze yabancı olduğu için Türkçe karşılık bulmada zorlandığımız bu kavram, din değiştirmeye zorlama, başka inanca mensup birini zorla kendi inancına yöneltme, din değiştirtme anlamlarına gelmektedir. Dinî özgürlük modelleri arasında sayılan proselitizm, doğal seyrinde gerçekleşen din değiştirmeden farklı bir kategori olarak ele alınır. Proselitizmin tanımı hakkında bkz. Aykıt, 2007: 207-8
- 2 Proselitizmin Hristiyan mezhepler arasında anlaşılma ve uygulama biçimleri hakkında bkz. Aykıt 2007: 208-218. Kaynaklar
- Aboulmagd, K. (1998), “The Role of Religion in a Globalising World: An Agenda for a Joint Action”, Paper submitted under topic “Interfaith Co-operation and Social Harmony”, HERE-NOW4U: World Philosophers Meet 1998 (http://www.here-now4u.de/eng/the_ role_of_religion_in_a_glob.htm)
- Aykıt, D. A. (2007), “Hristiyanlık’ta Kuzu Hırsızlığı veya Proselitizm”, İslamî Araştırmalar, 20 (2): 206-220
- Barker, E. (1987), “Bringing Them In: Some Observation on Methods of Recruitment Employed by New Religious Movements”, New Religious Movements and the Church, (eds.) A.R.Brockway and J.P.Rajashekar, Geneva, 69-79
- Barker, E. (1992), New Religious Movements, 3rd edition, London, HMSO Publications
- Bingöl, İ. (1993), Ülkemizde Anayasa Hareketleri, Ankara, Atak Ofset
- Çayır, C. (2005), “Din Değiştirmede Etkili Olan Psiko-Sosyal Faktörler ve Bursa’da Misyonerlik Faaliyetleri”, Türkiye’de Misyonerlik, Ankara, 181-190
- Çetin, O. (1994), Sicillere Göre Bursa’da İhtida Hareketleri ve Sosyal Sonuçları (1472-1909), Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay.
- Cohen, L. E. and R. Machalek (1994), “The Normalcy of Crime: From Durkheim to Evolutionary Ecology”, Rationality & Society, 6 (2): 286-308
- Durkheim, E. (1985), Toplumbilimsel Yöntemin Kuralları, çev. C. B. Akal, İstanbul, BFS Yay.
- Gellner, E. (1994), Postmodernizm, İslam ve Us, İstanbul, Ümit Yay.
- Günay, Ü. (1981), “Türkiye’de Dinî Sosyalleşme”, I. Din Eğitimi Semineri, Ankara, 192-199
- Habermas, J. (2006), “Religion in the Public Sphere”, European Journal of Philosophy, 14 (1): 1-25
- İnsan Hakları Referans Elkitabı, 2.baskı, Tilburg, La Hey: Hollanda Dışişleri Bakanlığı Yayını, Ocak 1999
- Kalafat, Y. (2005), “Millî Misyonu Oluştururken”, Türkiye’de Misyonerlik, Ankara, Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yay., 439-440
- Kırbaşoğlu, H. (2002), “İslam’a Yamanan Sanal Şiddet: Recm ve İrtidat Meselesi”, İslamiyat, 5 (1): 125-132
- Kirman, M. A. (1999), “Batıda Ortaya Çıkan Yeni Dinî Hareketlerin Bazı Özellikleri ve Toplumsal Tabanları”, Dinî Araştırmalar Dergisi, 2 (4): 223-233
- Kirman, M. A. (2003), “Küresel Bir Olgu Olarak Din Değiştirme ve Aileye Etkisi”, Dinî Araştırma- lar Dergisi, 6 (17): 269-280
- Kirman, M. A. (2004a), “Din Değiştirme Olgusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, Dinî Araştırmalar, 6 (18): 75-88
- Kirman, M. A. (2004b), “Beyin Yıkama Teorileri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLV (1): 107-132
- Kirman, M. A. (2005a), Din ve Sekülerleşme, Adana, Karahan Yay.
- Kirman, M. A. (2005b), “Küreselleşme Sürecinde Dinî Pazarlar”, İslamiyat, 8 (1): 101-111
- Köse, A. (1997), Neden İslam’ı Seçiyorlar, İstanbul, TDV Yayınları
- Little, D. (1999), “Rethinking Human Rights: Religion, Relativism, and Other Matters”, Journal of Religious Ethics, 27 (1): 151-177
- Lofland, J. and R. Stark (1965), “Becoming a World-Saver: A Theory of Conversion to a Deviant Perspective”, American Sociological Review, 30: 862-875
- Marlett, J. D. (1997), “Conversion Methodology and the Case of Cardinal Newman”, Theologi- cal Studies, 58 (4): 669-715
- Martin, J. P. (2005), “The Three Monotheistic World Religions and International Human Rights”, Journal of Social Issues, 61 (4): 827-845
- Moore, W. E. (1997), “İşlevselcilik”, T. Bottomore ve R. Nisbett, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, İstanbul, Ayraç Yay., 327-368
- Ortaylı, İ. (2005), “Misyonerlik”, Milliyet Pazar, 9 Ocak 2005, 7
- Peker, H. (2000), Din Psikolojisi, 2.baskı, Samsun, Aksiseda Matbaası
- Price, D. (2002), “Islam and Human Rights”, Journal for the Scientific Study of Religion, 41 (2):
- “Protecting the Right to Convert”, Christianity Today, 43 (3), January 3, 1999: 28-29
- Rambo, L. (1993), Understanding Religious Conversion, New Haven and London, Yale Univer- sity Press
- Selçuk, H. (2002), “Şer’iyye Sicillerine Göre Kayseri’de İhtida Hareketleri (1645-1665)”, Dini Araştırmalar, 5 (13): 165-175
- Shell, R. C. H. (1993), “From Rites to Rebellion: Islamic Conversion, Urbanization and Ethnic Identities at the Cape of Good Hope, 1797 to 1904”, Canadian Journal of History, 28
- Sherkat, D. E. ve C. G. Ellison (2004), “Din Sosyolojisi’nde Son Gelişmeler ve Gündemdeki Tar- tışmalar”, çev. İ.Çapcıoğlu, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLV (1): 225
- Snow, D. A. and R. Machalek (1984), “The Sociology of Conversion”, Annual Review Sociology, X: 167-190
- Thomas, G. M. (2001), “Religion in Global Civil Society”, Sociology of Religion, 62 (4): 515-533
- Uygun, O. (2003), Demokrasinin Tarihî, Felsefî ve Ahlakî Boyutları, İstanbul, İnkılap Kitabevi
- Weber, M. (1986), Sosyoloji Yazıları, çev. T.Parla, İstanbul, Hürriyet Vakfı Yay.
- Wilson, B. (1992), Religion in Sociological Perspective, 6th impression, Oxford, Oxford Univer-
- Yiğit, Y. (1999), “İnanç ve Düşünce Özgürlüğü Perspektifinden İrtidat Suç ve Cezasına Bakış”, İslamiyat, 2 (2): 121-135
