Author :
Abstract
Çevre sorunları her geçen yıl büyüyerek küresel bir problem haline gelmiştir. Çözüm arayışları çerçevesinde sosyal, ekonomik ve siyasal çözüm önerileri üzerinde tartışmalar yapılmış, nihayetinde çevre sorunlarına karşı en köklü ve kalıcı çözümün insanın eğitilmesi olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle son yıllarda çevre eğitimine ilişkin çalışmalar artmakta ve yaygınlaşmaktadır. Türkiye’de ise çevre eğitimi okullarda müstakil bir ders olarak yer almamakta, fen bilgisi, sosyal bilgiler gibi birkaç ders içerisinde çevre eğitimi gerçekleşmektedir. Dinî ve ahlâkî değerlerin güdüleyici etkisi düşünüldüğünde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinde de etkili bir çevre eğitimi yapılması yararlı olacaktır. Ancak, din öğretimi programında farklı öğrenme alanları içerisinde çevreyle ilgili birkaç konuya yer verilmiştir. Çevre kirliliği gibi küresel ve öncelikli bir problemin çö- zümüne katkı sağlaması amacıyla Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinde çevre eğitmi yapılmalıdır. DKAB derslerinde etkili bir çevre eğitiminin gerçekleşebilmesi için ise, öğrencilerin çevreyi gözlemleyebileceği ve etkinliklerle yaşayarak öğreneceği ekolojik temelli bir yaklaşıma ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, etkili bir çevre eğitimi ihtiyacından hareketle, DKAB derslerinde çevre eğitiminin teorik temelleri üzerinde durulmuş ve DKAB dersinde uygulanabilecek bir ekolojik temelli çevre eğitimi önerisinde bulunulmuştur
Keywords
Abstract
Environmental problems growing has become a global problem every year. Within the framework of the search for solutons, discussions made on social, economic and politcal solutons, fnally understood that fundamental and lastng soluton to the environmental problems is the training of human. Therefore, in recent years, studies on environmental educaton are increasing and environmental educaton is widespreading more and more. In Turkey, there isn’t environmental educaton in the schools as a separate course. However, environmental educaton is given in a few courses as science, social studies lessons. When considering motvatonal impact of religious and moral values,it will be useful making an effectve environmental educaton in lessons of Religious Culture and Moral Knowledge. But, there are several environmental issue in different learning areas that in religious educaton programs. Whereas, environmental educaton should be made in lessons of Religious Culture and Moral Knowledge in order to contribute the soluton of global and priority problem as environmental polluton. For the realizaton of an effectve environmental educaton in lessons of RCMK, there is a need ecologically based approach that students can observe and learn by experience with the actvites. In this artcle, startng from an effectve environmental educaton needs, it has focused on the theoretcal foundatons of environmental educaton in lessons of RCMK and proposed ecologically based environmental educaton in lessons of RCMK.
Keywords
- Akıncı, M. Oluşum ve Yapılanma Sürecinde Türk Çevre Hukuku, Kocaeli Kitap Kulübü Yayınları, Bilim Dizisi:1, İzmit, 1996.
- Akınoğlu, O.- Sarı, A. “İlköğretim Programlarında Çevre Eğitimi”, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Sayı:30, 2009, ss. 5-29.
- Akyüz, Y. “Çevre Sorunları Eğitiminin Amaçları ve Temel İlkeleri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:1, 1980.
- Akyüz, H. “Çevre Dostu Bir Elçi: Hz. Muhammed”, Çevre ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 2014.
- Altun, S. - Çolak, E. “Öğrenme Kuramları”, Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları, Ed. Seval Fer, Anı Yayıncılık, Ankara, 2011.
- Alpagut, B. “İnsan Ekolojisi”, Çevre Üzerine, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
- Arı, R. Eğitim Psikolojisi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2008.
- Avanoğlu K., Z. Öğretişim- Eğitim Psikolojisine Çağdaş Bir Yaklaşım, Epsilon Yayınları, İstanbul, 2007, s. 133, Koç, 2003.
- Aydın, D. “Sosyal Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi, Ed. Engin Deniz, Maya Akademi, Ankara, 2007.
- Aygün, H. A. ve Herdem, K. “Çevre Eğitiminde Ayet ve Hadislerle Desteklenmiş Rehber Mater- yal Geliştirme Çalışması”, ISEM 2014 (2. International Symposıum on Envıronment and Moralıty), Adıyaman, 24-26 Ekim 2014.
- Balay, R. “Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C:37, S:2, 2005.
- Bandura, A. SocialFoundations of Thoughtand Action: A SocialCognitiveTheory, New Jersey: Prentice-Hall, 1986.
- Bayraklı, B. İslam’da Eğitim, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1989.
- Bilgin, B. Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi, Gün Yayıncılık, Ankara, 1998.
- Bilgin, B. - Selçuk,M. Din Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri, Gün Yayıncılık, Ankara, 1999.
- Cebeci, S. Öğrenme ve Öğretme Süreçlerinde Dinî İletişim, İz Yayıncılık, İstanbul, 2011.
- Cüceloğlu, D. Yeniden İnsan İnsana, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1996.
- Çağrıcı, M. “Çevre-Ahlak İlişkisi”, Din ve Hayat Dergisi, Sayı:4, Nisan 2008.
- Çakır, M.A. “Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi, Ed: Alim Kaya, Pegem Akademi, Ankara, 2009.
- Çakmak, M. - Akçöltekin, A. “8. Sınıf Öğrencilerinin Sera Etkisi Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin ve Kavram Yanılgılarının Tespit Edilmesi”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl:4, Sayı:7, Nisan, 2012, s. 145.
- Çırak, Y. “Öğrenmenin Doğası ve Temel Kavramları”, Eğitim Psikolojisi, Ed.Alim Kaya, Pegem Akademi, Ankara, 2009.
- Çelik, M. Y. “Boyutları ve Farklı Algılarıyla Küreselleşme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Dergisi, Sayı:32, Nisan, 2012, ss. 57-74.
- Driscoll, M. P. Öğretim Süreçleri ve Öğrenme Psikolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2012.
- Doğan, N. vd. “Sosyal Bilgiler Dersine İlişkin Özyeterlik Düzeyinin Başarıya Etkisinin Sınıf ve Cinsiyete Göre İncelenmesi: Erzurum İli Örneği”, Eğitim ve Bilim, Cilt: 37, Sayı: 165, ss. 224-237, 2012.
- Doğan, R. “Yaygın Din Eğitiminin Neliği”, Din Eğitimi El Kitabı, Ed. Recai Doğan- Remziye Ege, Grafiker Yayınları, Ankara, 2012.
- Dura, C. “Çevre Sorunları ve Ekonomi”, Çevre Üzerine, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
- Erten, S. “Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?”, Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, Sayı:65/66, Ankara, 2006/25.
- Fien, J. Educationforthe Environment: Critical Curriculum Theorizingand Environment Educa- tion, Victoria: DeakinUniversty Pres, 1993.
- Foltz, R. C. İslam ve Ekoloji, Oğlak Yayınları, İstanbul, 2007.
- Foster, J. B. Savunmasız Gezegen, Epos, Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2008.
- Furat, A. Z. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Müfredatlarında Çevre Konularına Ayrılan Yer Üzerinde Bir Değerlendirme”, Çevre ve Din Uluslararası Sempozyumu Bildiri Metinleri, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Cilt:1, İstanbul, 2008.
- Gündüz, Ş. “İslam Dışı Dinlerde Doğal Çevre”, Din ve Hayat Dergisi, Sayı:4, Nisan 2008.
- Güneş, A. “Dini İletişimde Kaynak Sorunu”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18:2, Elazığ, ss. 69-90, 2013.
- Hitzhusen, G. E. “Religion and Environmental Education: Building on Common Ground”, Cana- dian Journal of Environmental Education, 11, 2006.
- Hun, E. Yaşat Ki Yaşayasın, bky (babıali kültür yayıncılığı), İstanbul, 2012.
- Kan, A. “Albert Bandura ve Sosyal Öğrenme Kuramı”, Öğrenme Öğretme Kuram v Yaklaşımları, Ed. Sevil Büyükalan Filiz, Pegem Akademi, Ankara, ss.75-95, 2011.
- Karataş, A. “Çevre Bilincinin Geliştirilmesinde Çevre Eğitiminin Rolü ve Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2013, s. 37.
- Karbuz, S. “Sürdürülebilir Kalkınmanın Zaman Yolculuğu”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, Sayı:198, Eylül 2002.
- Kayadibi, F. “Çevre Sorunları ve Dinlerin Çevreye Bakışı”, Çevre ve Din Uluslararası Sempozyu- mu, İstanbul, 2008.
- Keleş, R. ve Hamamcı, C. Çevrebilim, İmge Kitabebi, İstanbul, 2002.
- Keleş, R ve Ertan, B. Çevre Hukukuna Giriş, İmge Kitabevi, 1. Baski, Ankara, 2002.
- Kılavuz, A. “Anne Baba Örnek Davranışlarının Çocukların ve Ergenlerin Dinî Kişiliğinin Oluşumuna Etkileri”, Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:14, Sayı:2, Bursa, 2005, ss. 41-58.
- Kılıç, R. “Din Öğretimini Temellendirme Problemi”, Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi, Türk Yurdu Yayınları, Ankara, 1999.
- Kılıç, S. Çevre Etiği, Orion Yayınları, Ankara, 2008.
- Koç, G. Gelişim ve Öğrenme, Ed.Ayten Ulusoy, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
- Korkmaz, İ. “Sosyal Öğrenme Kuramı”, Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretim, Ed. Binnur Yeşilyaprak, B. Pegem Akademi, Ankara, 2012.
- Köylü, M. “Çevre Eğitimi: Dini Bir Yaklaşım”, Çevre ve Din Uluslararası Sempozyumu, Cilt 2, İstanbul, 2008.
- MEB Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara, 2006.
- Mehmedoğlu, A. U. “Din, Dindarlık ve Değerler”, İZU Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2013.
- Onat, H. “Niçin Din Eğitimi”, Uluslararası Din Eğitimi Sempozyumu Bildirileri, AÜİF ve TÖMER Yayınları, Ankara, 1997.
- Önder, M. “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Temelleri Üzerine”, AİBU İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, Bahar 2013, ss. 24-40.
- Özden, Y. Öğrenme ve Öğretme, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2003.
- Polat, M. “Din-Ahlak Öğretiminin Alanı ve Hedefleri”, Düşünen Sınıflar İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretimi İlkokul 4. Sınıf, Pegem Akademi, Ankara, 2013.
- Sakallı, T. “Bilinç Kirlenmesi ve Çevre Kirliliğinin Zihni Temelindeki Aşınma”, Çevre ve Din Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, 2008, ss. 185-191.
- Sakallı, T. “Hz. Peygamber’in Evrensel Mesajlarındaki Çevre Bilincine Güncel Bir Bakış”, Çevre ve Ahlak Sempozyum Bildiri Metinleri, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 2014.
- Savaşcın, M. Y. Bütünsel Çevre Bilinci ve Çevre Yalanları, Duyal Matbaacılık, İzmir, 2000.
- Schunk, D. H. Learning Theories An EducationalPerspective (Öğrenme Teorileri Eğitimsel Bir Bakışla), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2009.
- Selçuk, M. “Din Öğretiminin Kuramsal Temelleri”, Din Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar, MEB Yayınları, İstanbul, 2000.
- Slavın, R. E. Eğitim Psikolojisi, Nobel Yayınları, Ankara, 2013.
- Sward, M. P. Environment – based Education, The National Environmental Education&Training Foundation, Washington, DC, 2000, p. 3.
- Tomic, W. “BehaviorismandCognitivizm in Education”, Psycholgy A Journal of Human Behavior, Vol.30, No. 3/4 , 1993.
- Torunoğlu, E. Çevre Sorunları ve Politikaları, Anadolu Üniversitesi Yayını, İlkbahar,2013.
- Tosun, C. Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem Akademi, Ankara, 2010.
- Tosun, C. "Din Öğretiminde Gezi Gözlem Yöntemi", Din Öğretimi Dergisi, Sayı 40, Mayıs 1993, s. 23-32.
- Ulusoy, A. Gelişim ve Öğrenme, Anı Yayıncılık, Ankara, 2003.
- Ünal, S. ve Dımışkı, E. “Unesco-Unep Himayesinde Çevre Eğitiminin Gelişimi ve Türkiye’de Ortaöğretim Çevre Eğitimi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16-17, Yıl:1999.
- Özdemir, O. “Yeni Bir Çevre Eğitimi Perspektifi: Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim”, Eğitim ve Bilim, Cilt: 32, Sayı:145, 2007
- Yediyıldız, M. A. “Osmanlı Toplumu ve Çevre”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, 2008.
- Yeşilyaprak, B. ve diğ., Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi, Pegem Yayıncılık, Ankara, 2002. Yüksel, G. “Bilişsel-Toplumsal Yaklaşım”, Gelişim ve Öğrenme, Ed. Ayşegül Ataman, Gelişim ve Öğrenme, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, ss. 316-329, 2004.
