ÇOCUK İŞÇİLİĞİNİN TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUMU SANAYİDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN MARUZ KALDIĞI SOSYO-PSİKOLOJİK VE KİŞİSEL GELİŞİM SORUNLARI
Author :
Abstract
Küreselleşmenin tetiklediği çocuk işçiliğinin ekonomik ve kültürel dalgalanmalar sürecinde risk boyutları ve önemi artmaktadır. Gerçekten çocuk işçiliğinin ortadan kaldırılmasına ilişkin ILO liderliğinde, 1992 yılından itibaren hükümetlerce sürdürülen bütün çabalarına rağmen çocuk işçiliği sorunu bütün Dünya da, gelişmemiş ve gelişmiş ülkelerin gelecekleri için tehdit olmaya devam etmektedir. Çalışan çocukların psiko-sosyal sorunları nedeniyle başta madde ba- ğılılığı olmak üzere suça artan oranda karıştıkları gözlenmektedir. Bütün dünya ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de birçok çalışan çocuk fizik ve psikolojik vb. istismar tehlikelerine maruzdurlar. 1992 yılında ILO /IPEC programına katlan Türkiye’de, çocuk işçiliği ile mücadele konusunda IPEC program çerçevesinde ÇSGB koordinatörlüğünde başarılı projeler yürütülmüştür. Bunlardan biri de öncelikli riskli alanlardan sanayideki çalışan çocukların sorunlarına ilişkindir. Araştırmalar göre, sanayide çalışan çocuklar yasal koruma nedeniyle her ne kadar sokak,tarım vb informel sektörde çalışan çocuklar kadar olmasa da, küçümsenmeyecek düzeyde kişisel gelişim ve psikolojik gelişim sorunları yaşamaktadırlar. Bu olumsuz bulguların oluşmasında başta moral değerlerinin çökmesi, empati gibi bir çok sosyal ve ekonomik sebepler vardır. Özelde Türkiye deki sanayideki çocuk çalışmasının en önemli risk nedeni çocukların çalıştığı işyerlerinin genelde küçük alt yapılarının yetersiz ve işgücü eğitim düzeylerinin düşük olmalarıdır. Bu çerçevede makalede, dünyada ve Türkiye’deki çocuk işçiliğine ilişkin bilgi verilmesinin yanında, sanayide çalışan çocukların maruz kaldığı sosyo-psikolojik ve kişisel gelişimlerine ilişkin riskler çözüm yolları ve empatinin önemi üzerine değerlendirmeler yapılacaktır.
Keywords
Abstract
The sicnifcant and risk dimensions of child labour that is triggered by globalizaton have increased in the process of economic and cultural fluctuatons. Despite great efforts made by governments in order to eliminate child labour in the leadership of ILO from 1992 onwards, it stll remains as a threat all over the world for the future of the underdeveloped and developing countries. It is observed that working children is increasingly involved in crimes, in partcular drug addicton, due to socio-psychological problems. As in all other countries in the word, a great many working children in Turkey are exposed to physical abuse, psychological abuse and so on. In Turkey which partcipated in the program of ILO/IPEC, some successful projects were carried out in coordinaton with the Ministry of Labour and Social Security within the framework of IPEC project to struggle against child labor. According to researches,children working in industry have experienced considerable amount of personal development and psychological development problems compared to those working in the streets, agriculture and informal sector exct. In the formaton of these negatve fndings, there are such problems as the collapse of moral values, empathy and so on. Turkey’s case is special in this use since the most important risk cause of child labor at industry is that the businesses children work are small ones and the infrastructure of them are not adequate and labor force training levels are also low. In this sense, the current study aims at informing about child labor both in the world and in Turkey, and investgatng the risks with regard to sociopsychological and personal developments children working at industry expose to by putng ways of solutons with the importance of empathy.
Keywords
- Akyüz, E. (2010). Çocuk hukuku. Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Avsar, Z. (2012). “Çocuk İşçliği ve Çocuk İşçiliği İle Mücadele Stratejieri.” Sosyal Güvenlik Der- gisi, 39: 9.
- Bequele, A. & Myers, W. E. (1998). Çocuk işçiliğinde Öncelikler Çocuklar İçin Zararlı Olan İşlerde Çocuk Çalıştırılmasının Önlenmesi. çev: R. Baykaldı. Ankara: ILO Uluslararası Çalışma Bürosu ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.
- Boidin, C. (1994) Çocuk Çalıştırılması İle İlgili Politika hazırlanması ve iş Denetimi Çalışma Yaşa- mında Çocuk, Psiko Sosyolojik Yaklaşım, ILO, ÇSGB, çev. Bülent Piyal, Ankara.
- Bilir Nazmi (2008) Türkiye 2008 İnsani gelişme raporu, HÜ: 51
- Bulut, I. (1997). “Çocuk Çalıştırmasının Psiko-Sosyal Boyutları ve Sonuçları” Türkiye’de Çalışan Çocuklar Sorunu ve Çözüm Yolları, (Editör: Ertan Kahramanoğlu ) Ankara: H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu ve Friedrich-Naumann Vakfı Ortak Yayını.
- Çağlar, A. Ş. (2009). Çocuk işçiliğinin Sona Erdirilmesi Türkiye Deneyimine Kapsamlı Bir Bakış, (IPEC) ILO Office, Ankara.
- Çocuk İşçiliği, ILO/IPEC Deneyimi Işığında Sanayide Çalışan Çocukların Sorunları Adıyaman Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 10, Aralık 2012
- Courses For Life (2013) CDVEC Guide to Course and Services 2012-2013,NDP, Dublin
- Çelik, A. (2010). “Çocuk İşçiliğinin Bitmeyen Öyküsü.”, Türkiye’de Çocuk Emeği (Derleyen: Ke- mal İnal), Ankara: Ütopya Yayınları. 54-77.
- ÇSGB Çalışan Çocuklar Birimi (2009). “Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi İçin Zamana Bağlı Politika ve Program Çerçevesi Raporu”, csgb.gov.tr (10.6.2011)
- ÇSGB (2011). İş Teftiş Kurulu Başkanlığı ,” Çocuk İşçiliğinin Sona Erdirilmesi ve Çalışma Koşulla- rının İyileştirilmesi projesi Genel Değerlendirme Raporu”, Ankara.
- Çocuk İşçilerin yarısı depresyonda 2012 http://yasam.bugun.com.tr/ 18.10.2013
- Dayıoğlu, M. (2010). “Türkiye de Çocuk Emeği ve Sosyal Politika Alternatifi Düşünmek İçin Egemen Söylemin Eleştirisi” Türkiye’de Çocuk Emeği: (Derleyen: Kemal İnal), Ankara: Ütopya Yayınları. 77-133.
- DİSK-AR (2012). C:\Users\ACER\Desktop\önemli, DİSK-AR Türkiye’de her iki çocuktan biri çalı- şıyor. mht ( 23.4.2012)
- Duyar İzzet (2010). ”Çalışan Çocuklarda Bedensel Yıpranmalar i”, Türkiye de Çocuk Emeği: (Der- leyen: Kemal İnal), Ankara: Ütopya Yayınları, 199.
- Ertürk, Y. (2010). ”Türkiye de Çocuk Emeğinin Kullanım Biçimleri”, Türkiye de Çocuk Emeği: (Derleyen: Kemal İnal), Ankara: Ütopya Yayınları, 29-39.
- Fidan, T. (2011). Çocukluğun Tarihi. Uluslararası Sözleşmelere Göre Çocuk Hakları. Yayınlanma- mış Ders Ödevi, A.Ü.EBE.EYT.
- Fidan, T. (2004). Çalışan Çocuk Olgusuna Sosyo-Psikolojik Bakış. Trakya Üniversitesi Sosyal Bi- limler Dergisi, C. 4 (1), s.30-49. Fişek, G. (2008). Türkiye de Çocuk Emeği Çalışmalarına Bakış, www.fisek.org.tr (15.06.2010)
- Hakyemez, A. (2009). http://www.taraf.com.tr/ haber/insan- haklarindan - cocuk - haklarina HYPERLINK“http://www.taraf.com.tr/haber/insan-haklarindan-cocuk-haklarina-61-yillik”-yillik kandırmaca mı-bir.htm Taraf Gazetesi ( 11.12.2010).
- Hançerli Süleyman, (2011) Suça Sürüklenen Ve Mağdur Çocuklar, Ankara, SABEV.
- Gündem Çocuk Derneği(2012)Çocuk Hakları Merkezi, Türkiye’de Çocuğun Yaşam Hakkı 2012 Raporu
- ILO(2009). IPEC,www.İlo.org.tr (15.3.2012) ILO(2010).http://www.ilo.org/public/turkish/regi- on/eurpro/ankara/info/genclerinistihdami.pdf (15.2.2012)
- ILO (2010). IPEC - Geneva: ILO, - 1 v. www.ilo.ORG/IPEC (15.3.2012)
- ILO(2013)http://www.ilo.org/ipec/Campaignandadvocacy/BrasiliaConference/lang--en/in- dex.htm
- ILO (2010). Accelerating Action Against Child Labour, Global Report under the follow up to the ILO Decleration Fundemantal Principles and Rights at work, International Labour Conference, 90 th Session.
- Karabulut, Ö. (1998). Çocuk İşçiliğine Karşı Sendikal Mücadele: Türk İş Modeli,Ankara: No:224.
- Kayhan, N. (1997). Çalışan Çocukların Sorunları, Ankara: Türkiye Orman İşçileri Sendikası Ya- yını.
- Kayhan, N. (2007). Bilgi Çağında Mesleki Eğitimde verimlilik Arayışları ve İstihdam. Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması 11, (Editör: Asım Balcı), İstanbul: Beta Yayınları.
- Kayhan, N. (2010). Küreselleşme, Sosyal Devlet ve Haklardaki Geri Çekilme Bağlamında Türkiye de Yıllık izin Hakkı ve Bazı Uygulama Sorunları, Ankara: Tes İş Eğitim Yayını.
- Kayhan, N. (2012).çocuk işçiliği, ılo/ıpec deneyimi ışığında sanayide çalışan çocukların sorunla- rı, Adıyaman Üniversitesi SBE Dergisi ıssn: 1308–9196 yıl: 5 sayı: 10 Aralık 2012.
- Küntay, E. (2007). 21. Yüzyılda Çağdaşlık ve Köleci Uygulamalar Paradoksu. Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları, Ed: Özdek Y, Ankara: TODAİ İnsan Hakları Araştırma ve Derleme Merkezi, No:19. TİSK ve TÜRK İŞ, (2007).
- Dünya’da ve Türkiye’de Çalışan Çocuklar (2010). TŞOF Matbaacılık, Yayın No 281, TİSK://www. tisk.org.tr/ipec.asp (10.5.2011)
- Polat F.Özlem (2004). Çocuk İşçiler, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:1
- Türkmen Zeynep, İlik Bülent (1994) Sokaktan Ustalığa Ankara s.62
- Toran M. (2010). “Yoksul Çocukların Kaderi Çalışmak”, Türkiye de Çocuk Emeği: (Derleyen: Ke- mal İnal), Ankara: Ütopya Yayınları, 290-313.
- TÜİK (2012) http://www.tuik.gov.tr/2012 Çocuk İşgücü Anketi 15.10.2013.
- UNICEF (2006). Üç Aylık UNICEF Türkiye Bülteni. http://www.unicef.org.tr/tr/knowledge/deta- il/179/evet-deyin-ilkbahar (10.12.2011).
- Yereli, B. A., Karadeniz Oğuz (2004). Kayıt Dışı İstihdam, Ankara, Odak Yayın ve Dağıtım.
- Yeşilkaya, Kamil (2013.) ÇSGB Dezavantajlı Gruplar Daire Bşk., Türkiye de Çocuk İşçiliğiyle Mü- cadele Bilgi notu
- Ulukol Betül (2012) Çocuk ve Şiddet, Ulukol - Milli Pediatri Kongresi, 2012 Çocuk Sağlığı ve Has- talıkları AD. Sosyal Pediatri BD. Ankara Çocuk Koruma Birimi (AÇOK)www.millipediatri. org.tr 15.10.2013
- Youthreach( 2013) http://www.youthreach.ie/aatopmenu/AboutYR/about.html YOUTHREA- CH is an integral part of the national programme of second-chance education for early school leavers 17.10.2013
- Yörükoğlu, A. (2000). Değişen Toplumda Aile ve Çocuk 6.basım, İstanbul, Özgür Yayınları
- Zeytinoğlu, S ve Ş Kozcu (1988) Fiziksel Çocuk İstismarı İle İlgili Bir Araştırma, Seminer Psikolo- jisi dergisi Ege Ü. Edebiyat Fakültesi yayını, İzmir.
- Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 10, Aralık 2012 230 - 854 Sayılı Deniz İş Kanunu.. - 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, - 1580 sayılı Belediye Kanunu, - 818 Sayılı Borçlar Kanunu, - 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu, - 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu - 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu - Yasalara uygun olarak çıkartılan tüzük ve yönetmeliklerdir. “Çocuk işçi ve
- Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmenlik” II) ÇOCUKLARI KORUYUCU ULUSLARARASI DÜZENLEMELER A) Birleşmiş Milletler Bildirgeleri Çocuk Hakları Deklarasyonu (1924) BM Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi ve Çocuk Hakları Sözleşmesi (1948) Dünya Çocuk Zirvesi (1990) Binyıl Kalkınma Hedefleri (2000) Çocuk Özel
- Oturumu (2002) B) Avrupa Konseyi nin Düzenlemeleri Avrupa Sosyal Şartının 7.md.si Çocuk ve gençlerin korunma hakkını düzen
