Author :
Abstract
Kant’ın beslendiği düşünce kaynaklarını sergilemeyi amaçlayan çalışmalar, genellikle Descartes, Locke, Hume, Rousseau, Newton ve Leibniz gibi dü- şünürleri incelemekle işe başlarlar. Bu düşünürler ve bağlı oldukları düşünce gelenekleri sadece Kant’ı anlamak için değil, modern felsefeyi bir bütün olarak doğru değerlendirebilmek için de iyi bilinmelidirler. Fakat bu çalışmada, genel fotoğrafa bakmak yerine Leibniz’den başlayarak 18. yy. Alman felsefesi üzerinde durulacaktr. Burada akla 18. yy. Alman felsefesinin başlı başına bir çalışma alanı oluşturacak kadar zengin ve karmaşık olduğu gelebilir. Zira o dönemde Almanya’da birçok düşünürün müdahil olduğu canlı bir tartşma ortamı oluş- muştur. Bu çalışmada ise Kant felsefesi ile bağlantsı içerisinde Leibniz, Wolff ve Baumgarten merkeze alınacak, yeri geldikçe 18. yy. ile ilgili önemli bazı hususlara işaret etmekle yetnilecektr. Çalışmanın amacı Kant felsefesindeki önemli bazı hususların tarihsel arka planlarını sergileyerek daha iyi anlaşılabilmelerini sağlamaktr. Bu amaçla ilk olarak Leibniz’in akıl doğruları ve olgu doğruları arasında yaptğı ayrım üzerinde durulacaktr. Bu ayrımın Kant üzerindeki etkisi özellikle analitk ve sentetk yargılar bağlamında izlenmeye çalışılacaktr. Önem arz eden hususlar olduklarından Leibniz’in zaman ve mekan anlayışı ile “algı” ve “tamalgı” arasında yaptğı ayrıma da dikkat çekilecektr. Wolff üzerinde de kısaca durulduktan sonra, duyarlığa önem atetmesi ile rasyonalist gelenekte önemli bir kırılmaya neden olan ve bu bağlamda Kant üzerinde de ciddi etki bırakan Baumgarten’ın görüş- leri incelenecektr.
Keywords
Abstract
In this essay some specifc issues which have an important place in the historical background of the philosophy of Kant are analyzed through the traditon of Leibniz, Wolff and Baumgarten. For this purpose, the essay begins with an analysis of the influence of Leibniz’s distncton between “truths of fact” and “truths of reason” on Kant’s distncton between analytc and synthetc judgments. In additon, the influence of the concepts of “tme”, “space”, “percepton” and “appercepton”, as employed in the philosophy of Leibniz, on Kant’s terminology is emphasized. Next the essay focuses on Wolff’s influence on the insttutonalizaton of German philosophy. Finally the essay concludes by calling atenton to the deviaton from the ratonalist traditon introduced by Baumgarten and the important impact this had on Kant’s philosophy
Keywords
- Alexander, H. G. (Ed.); 1956. The Leibniz-Clarke Correspondence, Manchester University Press, London.
- Alexander, H. G.; 1956. “Introduction”, The Leibniz-Clarke Correspondence; Ed. H. G. Alexander, Manchester University Press, London.
- Baumgarten, A. G.; 2007. Ästhetik Band 1, Übersetzt: Dagmar Mirbach, Felix Meiner Verlag, Hamburg.
- -----; 2004. Metaphysik, Übersetzt: G. F. Meier, Dietrich Scheglman Reprints, Jena.
- -----; 1954. Reflections on Poetry, Trans., Karl Aschenbrenner and William B. Holter, Berkeley: University of California Press.
- Beck, Lewis White:; 1996. Early German Philosophy: Kant and His Predecessors, Thoemmes Press, England, 2. Basım. (1. Basım 1969)
- Cassirer, Ernst; 1996. Kant’ın Yaşamı ve Öğretisi; Çev. Doğan Özlem, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2. B.
- Copleston, Frederick; 1958. A History of Philosophy Volume IV: Descartes to Leibniz, Burns Oates&Washbourne Ltd., London.
- -----; 1960. A History Of Philosophy Volume VI: Wolf To Kant, Burns&Oates Limited, London.
- Deleuze, Gilles; 2007. Leibniz Üzerine Beş Ders, Çev. Ulus Baker, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Dyck, Corey W.; 2011. “A Wolff in Kant’s Clothing: Christian Wolff’s Influence on Kant’s Accounts of Consciousness, Self-Consciousness, and Psychology”, Philosophy Compass, 6/1.
- Eisler, Rudolf; 1984. Kant-Lexicon, Georg Olms Verlag, Hildesheim&Zürich&Newyork.
- Jolley, Nicholas; 2005. Leibniz, Routledge, London&New York.
- Kant, Immanuel; 1998. Kritik der Reinen Vernunft, Felix Meiner Verlag, Hamburg.
- -----; 2009. Pratik Aklın Eleştirisi, Çev. İoanna Kuçuradi, Ülker Gökberk, Füsun Akatlı, Türkiye Felsefe Kurumu, 4. B., Ankara.
- -----; 2002. Prolegomena, Çev. İoanna Kuçuradi ve Yusuf Örnek, Türkiye Felsefe Kurumu, 3. B., Ankara.
- -----; 1966 Welches sind die wirklichen Fortschritte, die die Metaphysik seit Leibnizens und Wolffs Zeiten in Deutschland gemacht hat?, Immanuel Kant Werke In Sechs Bänden (Band 3) - Schriften zur Metaphysik und Logik, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt.
- -----; 1975. Metaphysische Abhandlung, Übersetz. Herbert Herring, Verlag Von Felix Meiner, Hamburg.
- -----; 1988. Monadoloji, Çev. Suut Kemal Yetkin, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
- -----; 1997. New Essays on Human Understanding, Trans. Peter Remnant&Jonathan Bennett, Cambridge University Press, New York, 2. Basım.
- -----; 1946. Théodicée Denemeleri, İmanla Aklın Uygunluğu Üzerine Konuşma, Çev. Hüseyin Batu, M. E. B. Yay., İstanbul.
- Makkreel, Rudolf A.; 1996. “The Confluence of Aesthetics and Hermeneutics in Baumgarten, Meier, and Kant”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 54, No. 1.
- Mates, Benson; 1986. The Philosophy of Leibniz Metaphysics and Language, Oxford University Press, New York&Oxford.
- Mcrae, Robert; 2006. “The Theory of Knowledge”, Cambridge Companion To Leibniz, Cambridge University Press.
- Nuzzo, Angelica; 2006. “Kant and Herder on Baumgarten’s Aesthetica”, Journal of the History of Philosophy, Volume 44, Number 4.
- Peursen, Cornelis A.; 1987. “Christian Wolff’s Philosophy of Contingent Reality”, Journal of the History of Philosophy, Volume 25, Number 1, January.
- Pozzo, Riccardo; 2005. “Prejudices and Horizons: G. F. Meier’s Vernunftlehre and its Relation to Kant”, Journal of the History of Philosophy, Volume 43, Number 2.
- Reiss, Hans; 1994. “The ‘Naturalization’ of the Term ‘Ästhetik’ in Eighteenth-Century German: Alexander Gottlieb Baumgarten and His Impact”, The Modern Language Review, Vol. 89, No. 3.
- Rescher, Nicholas; 1967. The Philosophy of Leibniz, Englewood Cliffs: Prentice Hall.
- Thiel, Udo; 1996. “Between Wolff and Kant: Merian’s Theory of Apperception”, Journal of the History of Philosophy, Volume 34, Number 2.
- Wessell, Jr. L. P.; 1972. “Alexander Baumgarten’s Contribution to the Development of Aesthetics”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, Vol. 30, No. 3.
- Wilson, Catherine; 2006. “The Reception of Leibniz in the Eighnteenth Century”, Cambridge Companion To Leibniz, Cambridge University Press.
