Author :
Abstract
Günlük hayatmızda kullandığımız din ile ilgili kullanılan ibadet, şükür, öğüt, dua, temenni gibi ifadeler büyük çoğunlukla Tanrı hakkındadır (Selçuk, 2000:347). Dini imgeler ve özellikle Tanrı imgesi pek çok araştrmaya konu olmuştur, özellikle çocuklardaki Tanrı imgesinin ortaya çıkışı ve bununla iliş- kili faktörler, hem din eğitmciler hem de din psikologlarının araştrmalarında önemli bir yere sahiptr. Çocuklarda doğuştan Tanrı imgesinin olduğu öne süren araştrmacılar olduğu gibi, olmadığını öne sürenler de vardır (Leuba, 1915: 3-4; Hartshorne, 1919: 35). Çocuklar ister doğuştan bir Tanrı imgesine sahip olsunlar, ister olmasınlar, doğdukları günden itbaren çevrede bir Tanrı imgesi sunar. Bu Tanrı imgesi oluşmasında anne babanın aile büyüklerinin, sosyal çevrenin, ailenin sosyo-ekonomik durumu, hata okul arkadaşlarının ve öğretmenlerin tutumları ile ilişkili olabilir. Ancak çocuktaki Tanrı imgesinin oluşumunun çocuğun sosyal çevresi ile ne kadar ilişkili olduğunu anlamak zordur. Geertz’e göre “gerçekte Tanrı çocuğun tek başına oluşturduğu bir şey de- ğildir”. Tanrı ailede bulunur. Çoğu zaman Tanrı fkri anne baba tarafndan çocu- ğa sunulur ve günlük konuşmalarda, sanat, mimari ve sosyal olaylarda bulunur. Çoğu çocuk ailesi tarafndan “Tanrının Evi” ile tanıştrılır. Burada dini törenleri ve bu mekânla ilgili sosyal düzenlemeleri tanır. Yine de çocuk kendi Tanrı anlayışını kendi oluşturur ve resmi Tanrı anlayışının karşısına koyar. Yeniden şekillendirme, yeniden düşünme, kafa yormalar, kurgular ve savunma mekanizmaları zor görevinde çocuğa yardım edeceklerdir. Tanrının bu ikinci doğuşu çocuğun gelecekteki dini bilincini etkileyebilir (Rizzuto, 1979: 8). Çocuğun çevresi ile olan ilişkisi ve bunun çocuğun manevi dünyasına ile olan ilişkisi pek çok araştrmanın konusu olmuştur. Özellikle anne baba ve dini imgelerin ilişkisi çok tartşılmıştr. Birky ve Ball (1985) Tanrı’nın anne yada babaya yakın özelliklerle imgelendiği konusundaki çalışmaların tersine, Tanrı’nın anne ve babanın özellikleriyle bütünleşik olarak imgelendiğini tespit etmişlerdir. Mehmedoğlu (2011) ise bireylerin Tanrı imgesi ile anne babanın demokratk, baskıcı veya koruyucu imgeleri ile ilişkili olduğunu saptamıştr. Bu araştrmanın amacı çocukların Tanrı imgesi ile cinsiyet, annenin eğitm düzeyi ve sınıf düzeyi arasında bir ilişki olup olmadığını belirlemektr. Araştrmada “ Çocukların Tanrı imgesi cinsiyetle ilişkili midir? Çocukların Tanrı imgesi sınıf düzeyi ile ilişkili midir?, Çocuğun Tanrı imgesinin annenin eğitm düzeyi ile ilişkili midir?” sorularına cevap aranmıştr.
Keywords
Abstract
The goal of this study was to understand are there any relaton between children image of God and other factor. Questonnaires were given to a group of 600 people selected for this study. 579 of these questonnaires were then analyzed. An examinaton of the results obtained from the “Scale for Children’s Imaginatons of God” shows that there was no signifcant difference between the average scores obtained from male and female children. In comparison with children in other grade levels, however, it was found that fourth grade students were more likely than other children to have a imaginaton of God as fear and worry-inspiring and less likely to have a imaginaton of Him as a trust-inspiring or helping God. Results from the “Scale for Children’s Imaginatons of God” shows that there was a signifcant correlaton between children’s responses and their mothers’ level of educaton. The average scores of children with illiterate mothers on the subdimension of a fear and worry-inspiring God were found to be signifcantly higher than those of children with literate mothers who had only completed primary school or who had completed secondary school/university.
Keywords
- Abanoz, S. (2008). 6–12 Yaş Arası Çocukların Dini ve Ahlaki Gelişimlerinde Anne ve Babaların Rolü (İzmir ve Sakarya Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri (Din Psikolojisi) Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Akyürek, S. (2004). Din Öğretiminde Kavram Öğretimi (Doğruluk Kavramı Örneği), İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları.
- Altıntaş, İ. (2009). Ayrılma Anksiyetesi Tanısı Alan Çocukların Ebeveynlerinin Mizaç ve Karakter Özellikleri, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik (Uygulamalı) Psikoloji Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
- Aydın, A. R. (1996) “Çocuğun Dini Şahsiyetini Kazanmasında Anne Babanın Önemi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.8, ss. 211-220.
- Birky, I. A., Ball, S. (1985). “Parental Trait Influence on God As An Object Representation”, The Journal of Psychology, Vol.122, No.2, pp.133-137.
- Büyüköztürk, Ş., Bökeoğlu, Ö. Ç., Köklü, N. (2009). Sosyal Bilimler İçin İstatistik, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Broeren S.; Muris P. (2011), “The Role Of Repetitive Negative Thoughts in The Vulnerability For Emotional Problems in Non-Clinical Childrenfull”, Journal of Child and Family Studies, pp.135-148.
- Clark, W.H. (1981) “Çocukluk Dönemi Dini”, çev: Neda Armaner, AÜİF Dergisi, C. 24, ss.175–
- Çabuk, S. K. (2006). İlköğretim Öğrencilerinde Allah İnancı, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
- Çetin, B. (1991). 6–12 Yaşları Arasındaki Çocuklarda Allah Kavramının Gelişimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Medeniyeti ve Sosyal Bilimleri Bölümü Din Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- De Ross, S. A. Meidema, S. Iedema, J. (2001). “Attachment, Working Models of Self and Others, and God Concept in Kindergarten, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol.40, No.4, pp.607–618.
- De Ross, S. A. Iedema, J. (2003). “Effects of Mothers’ and Schools’ Religious
- De Ross, S. A.;Iedema, J.; Meidema, S. (2001). “Influence of Maternal Denomination, God Concepts, and Child-Rearing Practices on Young Children’s God Concepts”, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol.43, No. 4, pp. 519–535.
- Dickie, J.R. Eshleman, A.K. Merasco, D.M.; Shepard, A.; Wilt, M.V.; Johnson, M. (1997). “Parent- Child Relationships and Chilren’s Images of God”, Journal For the Scientific Study of Religion, Vol.37, No.1, pp.25-43.
- Dodurgalı, A. (2010). Ailede Din Eğitimi, İstanbul: Timaş Yayınları.
- Donahue, M. J.; Hertel, B. R. (1995). “Parental Influences on God Images Among Children: Testing Durkheim’s Metaforic Parallelism”, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol.34, No.2, pp. 186-199.
- Heller, D. (1988). The Children’s God, London: The University of Chicago Press Ltd.
- Gündüz, F. (2007). Okulöncesi Dönem Çocuğunda Dini Tasavvurlara Psikolojik Bir Yaklaşım, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Koyuncu, A. (2008). Okul Öncesi Çocukların Din Eğitiminde Annenin Rolü ve Karsılaştığı Güçlükler, Rize Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Eğitimi Programı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Rize.
- Kuşat, A. (2006). “Ergenlerde Allah Tasavvuru”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Adana: Karahan Kitabevi yay.
- Mehmedoğlu, A. U. (2010). “Tanrı Tasavvurları”, Din Psikolojisi, Ed. Hayati Hökelekli, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay. Mehmedoğlu, Y. (2003). Erken Çocuklukta Din ve Ahlak Gelişimi ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar, ed: Müzeyyen Sevinç, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları Mehmedoğlu, Y. (2009). Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, Ankara: TDV yayınları.
- Mehmedoğlu, A. U. (2011). Tanrıyı Tasavvur Etmek, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
- Selçuk, M. (2000). Gençlik Çağı ve İnanç Olgusu (İnanç ve Davranış Bütünlüğü Açısından Bir Deneme), Gençlik Dönemi ve Din Eğitimi, İstanbul: İSAV, ss.333-358.
- Selçuk, M. (2005). Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler, Ankara: TDV Yayınları.
- Serim, B. ( 2010). Nature, Severity and Origins of Fears Among Children And Adolescents With Respect to Age, Gender and Socioeconomic Status, A Thesis Submitted to The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University By in Partial Fulfilment of The Requirements For The Degree of Master of Science in The Department of Educational Sciences.
- Muris P. (2011). “Further Insights in the Etiology of Fear, Anxiety and Their Disorders in Children and Adolescents”, The Partial Fulfillment of a Prophecy Published online: 23 January The Author(s) 2011. This article is published with open access at Springerlink. com, J Child Fam Study, 20:133–134.
- Nelsen, H.M.; Kroliczak, A. (1984). “Parental Use of The Threat-God Will Punish- Replication And Extension”, Journal For The Scientific Study of Religion, Vol.23, No.3, pp.267-277.
- Öztürk, M. (1981). “Din Eğitimi ve Çocuk Ruh Sağlığı”, Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları, ss.206–210.
- Öcal, M. (2004). “Okulöncesi ve İlköğretim Çaği Çocuklarının Allah Tasavvurları Üzerine Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, S.2, C.13, ss.59–80.
- Rizzuto, A. M. (1991). “Religious Development: A Psychoanalitic Point of View”, New Directions For Child Development, No.52, pp. 47-60.
- Şafak, Ş. (2006). 6–11 Yaş Çocuklarının Allah ve Peygamberden İstek ve Beklentileri, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Eğitimi Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
- Tamminen K.; Vianello, R.; Jaspard, J.M.; Ratcliff D. (1988) “Religious Concepts of Preschoolers”, Handbook of Preschool Religious Education, ed. Donald Ratcliff, Birmingham, Alabama: Religious Education Press.
- Yavuz, K. (1987). Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi (7-12 yaş), Ankara: Ayyıldız Matbaası.
- Yıldız, M. (2007a). Çocuklarda Tanrı Tasavvurunun Gelişimi, İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları.
- Yıldız, A. (2007b). Sokakta Çalışan Çocuklarda Ahlaki ve Dini Duyguların Gelişimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Anabilim Dalı Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Yıldız, M.; Arık, R. S. (2011) “The Image of God in Children’s Compositions”, Journal of Islamic Research, Vol.4, No.1, pp. 254-278.
- Yörükoğlu, A. (1981). “Ruh Sağlığı, Ahlak ve Din Eğitimi”, Türkiye I.Din Eğitim Semineri, Ankara: İlahiyat Vakfı Yayınları, ss. 211-214.
- Wenger, J. L. (2001) “Children’s Theories of God: Explanations For Difficult To Explain Phenomena”, Journal of Genetic Psychology, Vol.62, No.1, pp.41–55.
- Winnicott D.W. (1998) “Emzirme Çağındaki Çocuklar”, Çocukları Anlamak: Ailelere Çocuk Psikolojisi El Kitabı, İstanbul: Gendaş Yayınları.
- Winnicot, D.W. (2010). Oyun ve Gerçeklik, İstanbul: Metis Yayınları. Wood, D. (2003). Çocuklarda Düşünme ve Öğrenme, çev. Mine Özünlü, İstanbul: Doruk Yayınları. Worsley, H. (2002) “The Impact of The Inner-Child on Adult Believing”, Journal of Beliefs and Values, Vol. 23, No. 2, pp.191-203.
