Author :
Abstract
Bu makale, Arapça’da bilinen okunuşuyla ‘Yûsuf’, İbranca ‘Yosef’, Aramca ‘Yawsef’ adının etimolojisini dilbilimsel araçlar vasıtasıyla multidisipliner bir tarzda ele almaya dair ‘theo-linguistik’ bir deneme özelliğini taşımaktadır. Bu açıdan, ‘Prosopografi’nin araştırma alanı içerisinde kişi adları ve/veya tarihte kim kimdir’in tesbiti bağlamında ‘Yûsuf’ adının mevcut veriler ışığında gerçek etimolojik kökeninin etiyolojik yorumlarıyla belirlenmesi ve ‘Onomastik’ açıdan bu özel adı bir antroponim olarak derinlemesine incelenmesi teşebbüsü, kilit noktada olan bu adın Kutsal Kitaplar kronolojisine, Kutsal Kitap araştırmalarına (Tanakh, İnciller, Qur’ân) önemli bir bilimsel katkı ve değer sunacağı kanaatindeyiz. Bu özelde, Yûsuf antroponiminin Mısır hânedanları, bu dönemlerdeki adlandırma gelenekleri / teâmülleri, Yûsuf peygamberin yönetimdekilerle olan ilişkisinin ve sahip olduğu yetilerinin bu şekilde adlandırmada ne denli etkin ve etkili olduğu hususu Dilbilim, Tarih, Arkeoloji, Teoloji, Mitoloji’nin sunduğu veriler ışığında ele alınacaktır. Kutsal Kitap metinleri içerisinde geçen özelde Yûsuf adı, genelde ise bu kitaplarda geçen diğer tüm adların yazmanlarca hangi şartlar altında ve nasıl kaydedildiği ve adlandırıldığı sorunsalına dair ortaya koyacağımız ipuçları, bize sadece Yûsuf adının değil, bu bağlamda diğer tüm adların -her bir ad ayrı bağlamlarda olsalar da- adlandırma kurallarını sunma olasılığı tanıyacağı kanısını taşımaktayız. Elde ettiğimiz veriler ve bunlara dayalı olarak inşa ettiğimiz kâideler ışığında, sözkonusu Biblik-Yeni Ahidsel-Qurânsal şahsiyetlere verilen adların / adlandırmaların tarihsel zaman içerisinde hangi dönemde yaşadıkları ve ‘gerçek’te kim olduklarını belirlemede önemli bir veri sunabileceğini düşünmekteyiz. Bunun yanında, görüleceği üzere tanıtlamayı ve kanıtlamayı ümit ettiğimiz; özel adlar olarak bilinen Kutsal Kitaplarda geçen adlandırmaların ve ad verme geleneğinin, yer adlarının ‘olaylar-kurgular’ özelinde şahıs adları yardımı ile bir takım tarihsel algıları oluşturma-kurma-kurgulama ve bunları mitolojik öğelerle daha güçlü kılma amacını taşıdığını söyleyebiliriz. Kutsal kabul edilen kitaplardaki özellikle şahıs adlarını / adlandırmalarını ele alan özel bir Onomastik Bilimi’nin kurulmasının bu söz konusu Kutsal Kitap kişi(lik)lerinin yerli yerine oturtulmasında önemli bir katkı sunacağı ümidini taşımaktayız. Bu türden yer adlarının bilimsel bir tarzla ele alındığı ‘Toponimi’ ile yine Yûsuf’ adı üzerinden etnik kökeni ile ilgili değerlendirmelerde yapılan kimi saptamaların ‘Etnonim’ araştırmaları üzerine kişinin etnik öz kimliği veya kendisini nasıl adlandırdığı üzerinden ‘Etimolojik’ bir araştırmayı sürdürmenin bilimselliğe uygun olacağı kanaatindeyiz.
Keywords
Abstract
This article holds the feature of being a ‘theo-linguistic’ essay on dealing with the etymology of the name ‘Yusuf’ in Arabic, ‘Yosef’ in Hebrew and ‘Yawsef’ in Aramaic through linguistic tools in a multidisciplinary way. In this respect, we believe that the attempt to determine the real etymological origin of the name ‘Joseph’ in the light of the available data in the context of ‘Prosopography’ research field concerning names of people and/or ‘who is who in history’ and to examine this particular name in detail as an anthroponym in terms of ‘Onomastic’ will provide an important scientific contribution and value to chronology of Holy Scriptures and their research (Tanakh, Gospels, Qur’an). In this particular, the Egyptian dynasties of the anthroponyms of Joseph, naming traditions in this period, the relationship of the Joseph prophet with the rulers and his activeness and effectiveness in this way will be discussed in the light of the data provided by Linguistics, History, Archeology, Theology and Mythology. We believe that the clues we will put forward through questioning how and under which conditions the name ‘Joseph’ stated in Holy Books and in general all the other names in those books were registered by clerks will hold the possibility of presenting naming conventions. In the light of the data we have built and the pedestals we have built based on them, we think that the names / names given to these Biblical-New Testament-Qur'anic personalities can provide important data in determining the period in which they lived and who they were in the real time. Besides, as it can be seen we hope to prove and demonstrate the naming and naming tradition in the Bible, known as special names, is intended to create, construct and construct a number of historical perceptions with the help of individual names in the context of 'events-fictions' and to make them stronger with mythological elements. We hope that the establishment of a special Onomastics Science in the books that are considered sacred, specially addressing individual names / personalities, will make an important contribution to the indigeneousness of these Biblical person(alitie)s. We think that it would be more appropriate for scientific purposes to maintain an ‘etymological’ research on the basis of ethnic identity or how one calls himself and to make determinations in ‘toponym’ made in the evaluations regarding the ethnic origin of the name ‘Joseph’.
Keywords
- Aasgaard, Reidar, The Childhood of Jesus: Decoding the Apocryphal Infancy Gospel of Thomas. Cambridge: James Clarke & Co, 2010.
- Avneyon, Eitan, The Concise Sappire Dictionary Encyclopedic Edition. İsrail, 2007.
- Aydın, Nafiz, Büyük Sümerce Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
- Baden, Joel S., The Composition of the Pentateuch: Renewing the Documentary hypothesis. New Haven: Yale University Press, 2012.
- Barney, Stephen A. - W. J. Lewis, J. A. Beach-Oliver Berghof, The Etymologies of Isidore of Seville. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
- Berman, Joshua, “Identity Politics and the Burial of Jacob (Genesis 50:1-14)”, The Catholic Biblical Quarterly 68/1 (2006): 11-31.
- Bordreuil, Pierre- Dennis Pardee, A Manual of Ugaritic. Winona Lake, Ind: Eisenbrauns, 2009.
- Bordreuil, Pierre vd.. Tarihin Başlangıçları: Eski Yakındoğu Kültür ve Uygarlıkları. çev. Levent Başaran, İstanbul: Alfa Yayınları, 2015.
- Bottéro, Jean vd.. Ancestor of the West: Writing Reasoning, and Religion in Mesopotamia, Elam and Greece. Chicago: University of Chicago Press, 2003.
- Bottéro, Jean, Religion in Ancient Mesopotamia. Chicago: University of Chicago Press, 2004.
- Burkert, Walter-Pinder Margaret E.. The Orientalizing Revolution: Near Eastern Influence on Greek Culture in the Early Archaic Age. Cambridge: Harvard University Press, 1997.
- Burkert, Walter, Yunan Kültüründe Yakındoğu Etkileri. çev. Mehmet Fatih Yavuz), İthaki Yayınları, İstanbul 2017.
- Ignace J. Gelb vd..The Assyrian Dictionary of the Oriental institute of the University of Chicago I.2. Chicago: Oriental Institute Press, 1968.
- Cassuto, Umberto, A Documentary Hypothesis and the Composition of the Pentateuch. Jerusalem: Hebrew University-Magnes Press, 1961.
- Jeremy Black vd.. A Concise Dictionary of Akkadian. Wiesbaden: Harrassowitz, 2000.
- Cherry, Zack, Aramaic Loanwords in Neo-Assyrian 900-600 B.C. Uppsala: Uppsala University Press, 2017.
- Chesnutt, Randall D. From Death to Life: Conversion in Joseph and Aseneth. Sheffield: Sheffield Academic Press, 1995.
- Clauson, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth Century Turkish. Oxford: Oxford University Press, 1972.
- Clines, David J. A, The Dictionary of Classical Hebrew VII (riş-tsadi). Sheffield: Sheffield Phoenix Press, 2011.
- Clines, David J. A. The Dictionary of Classical Hebrew. 2 2. Sheffield: Sheffield Acad. Press, 1995.
- Deny, Jean vd.. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012.
- Derstine, Philip. “Early Eighteenth Dynasty Chronology and Thutmoside Succession”, Göttinger Miszellen 252 (2017), 41–59.
- Duygu, Zafer. İsa, Pavlus, İnciller: Hıristiyanlık Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı?. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2018.
- Ehrman, Bart D. - Metzger, Bruce Manning. The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption and Restoration. New York: Oxford University Press, 2005.
- Eliade, Mircea. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi: Taş Devrinden Eleusis Mystreia’larına, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2009.
- Emadi, Samuel Cyrus. Covenant, Typology, and the Story of Joseph: A Literary-Canonical Examination of Genesis 37-50. Louisville: The Southern Baptist Theological Seminary, ProQuest Dissertations Publishing, Doktora Tezi, 2016.
- Epiphanius- Williams, Frank. The Panarion of Epiphanius of Salamis, Book I (Sects 1-46). Leiden: Brill Academic Publishers, 1987.
- Flusser, David ( דפלוסר, דו ) “Joseph and Asenath - A Jewish Hellenistic Novel / רומאן -יוסף ואסנת 2 :דפים למחקר בספרות /Dappim: Research in Literature ,”יהודי הלניסטי 1985 ) ), 73-81.
- Friedman, David A. “Josephus on the Servile Origins of the Jews”, Journal for the Study of Judaism in the Persian, Hellenistic, and Roman Period, 45: 4/5 (2014), 523-50.
- Gan, Moshe (גן, משה). "The Book of Esther in the Light of the Story of Joseph in Egypt / מגילת 49-414 ,(1961) 2 ,תרביץ לא / Tarbiz ,"אסתר באספקלריית קורות יוסף במצרים
- Gesenius, Wilhelm vd.. Gesenius' Hebrew Grammar. New York: Dover Publications, 2006.
- Gmirkin, Russell E.. Berossus and Genesis, Manetho and Exodus: Hellenistic Histories and the Date of the Pentateuch. New York: T & T Clark, 2006.
- Gmirkin, Russell E. Plato and the Creation of the Hebrew Bible. New York: Routledge, 2017.
- Griffiths, John Gwyn. The Origins of Osiris. München: Dt. Kunstverl, 1966.
- Gülensoy, Tuncer. Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözlüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü: Tarihî- Yaşayan Türk Dilleri [şiveleri / lehçeleri], Anadolu ağızları ve Altay dilleri [Moğolca - Mançu / Tunguzca - Korece - Japonca] ile karşılaştırmalı : (etimolojik sözlük). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
- Harman, Ömer Faruk. “Azîz-i Mısr”, Türkiye Diyânet Vakfı İslam Ansiklopedisi (İstanbul: TDV Yayınları, 1991), 4/343-344.
- Heal, Kristian S. “Joseph as a Type of Christ in Syriac Literature”, Brigham Young University Studies, 41/1 (2002), 29-49.
- Hendel, Ronald S..The Book of Genesis: a Biography. Princeton: Princeton University Press, 2013.
- Humphrey, Edith McEwan. Joseph and Aseneth. Sheffield: Sheffield Academic Press, 2000.
- Humphrey, Edith McEwan. The Ladies and the Cities: Transformation and Apocalyptic Identity in Joseph and Aseneth, 4 Ezra, the Apocalypse and the Shepherd of Hermas, 2018.
- Isidore of Seville. The Etymologies. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
- İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl İbn Mükerrem Cemaleddin Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensarî er-Rüveyfî el-İfrîkî el-Mısrî. Lisânu’l-ᶜArab, 1-25, Beyrut: Dâru’-s-Sadr, 1990.
- İbnü’l-Kelbî. Kitâbü’l-Esnâm: Putlar Kitabı, çev. Beyza (Düşüngen) Bilgin, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
- James R. Battenfield. “A Consideration of the Identity of the Pharaoh of Genesis 47”, Journal of the Evangelical Theological Society, 15/2 (Spring 1972), 77-85.
- Josephus, Flavius. Jewish Antiquities 1-4. Londra: Loeb Classical Library, 1967.
- Kᵊtobo dᵊ-Diyatiqi ᶜAtîḳo ( ܥܬܝܩܐ ܕܕܝܐܬܝܩܐ ܟܬܒܐ =Ahd-i ᶜAtîḳ Kitabı), United Bible Societies Suriye-Şam 1979.
- Koehler, Ludwig vd.. Hebrew and Aramaic Lexicon of the Old Testament. Leiden: E.J. Brill, 1994.
- Kraemer, Ross Shepard. When Aseneth Met Joseph: A Late Antique Tale of Thebiblical Patriarch and His Egyptian Wife, Reconsidered. Oxford: Oxford University Press, 2015.
- Kramer, Samuel Noah. Sumerian Mythology: A Study of Spiritual and Literary Achievement in the Third Millennium B.C.. Philadelphia: Univ. of Pennsylvania Press, 1972.
- Kramer, Samuel Noah. The Sumerians: Their History, Culture, and Character. Chicago: University of Chicago Press, 2008.
- Kugel, James. In Potiphar’s House: The Interpretive Life of Biblical Texts. Cambridge: Harvard University Press, 1994.
- Lloyd, Alan B.. A Companion to Ancient Egypt I-II, Malden: Blackwell Companions to the Ancient World, 2010.
- MacNamara, Martin-Maher Michael. Targum Pseudo-Jonathan: Genesis. Wilmington, Del: Glazier, 1992.
- Makki, Elrabih Massoud. Decomposition of Hamito-Semitic Roots into Their Ultimate Primeval Components: Including Deep Comparative Studies of Hamito-Semitic and Indo-European and of Hamito-Semitic and Sino-Tibetan on All Levels of Structure. Beyrut, 2013.
- Manetho- Waddell, W. G.. Manetho, with an English Translation. Cambridge: Loeb C.L. Harvard University Press, 1980.
- Mann, Thomas- Woods, John E.. Joseph and His Brothers: The Stories of Jacob, Young Joseph, Joseph in Egypt, Joseph the Provider. New York: Everyman's Library, 2005.
- Neusner, Jacob. Genesis Rabbah: The Judaic Commentary to the Book of Genesis. A New American Translation. Vol. III: Parashiyyot Sixty-Eight through One Hundred on Genesis 28:10 to 50:26. Atlanta: Scholars Press, 1985.
- Oakley, Francis. Kingship and the Gods: The Western Apostasy. Houston: University of Saint Thomas, 1968.
- Osman, Ahmed. Kayıp Şehir: Mısır’dan Çıkış’ın Ardındaki Arkeolojik Kanıtlar, çev. Mesut Akın, İstanbul: Omega Yayınları, 2016.
- Osman, Ahmed. Moses and Akhenaten: The Secret History of Egypt at the time of the Exodus. Toronto: Rochester-Vermont Bear & Company, 2002.
- Osman, Ahmed. The Lost City of the Exodus: The Archaeological Evidence Behind the Journey Out of Egypt. Toronto: Rochester-Vermont Bear & Company, 2014.
- Parpola, Simo. Etymological Dictionary of the Sumerian Language 1. Indiana-USA: Neo-Assyrian Text Corpus Project, Eisenbrauns Press, 2016.
- Plazzotta, Carol- Billinge, Rachel. "The Underdrawing of Pontormo's 'Joseph with Jacob in Egypt", The Burlington Magazine 144/1196 (2002), 660-670.
- Rahkonen, Pauli, “Personal Names of the Pentateuch in the Northwest Semitic Context: Comparative Study”, Scandinavian Journal of the Old Testament, 33/1 (2019), 111-135.
- Redford, Donald B. "On the Chronology of the Egyptian Eighteenth Dynasty", Journal of Near Eastern Studies, 25/2 (1966), 113-24.
- Redford, Donald B. “The Pronunciation of Pr in Late Toponyms”, Journal of Near Eastern Studies, 22/2 (1963), 119-22.
- Redford, Donald B. “The Hyksos Invasion in History and Tradition”, Orientalia, 39/1 (1970), 1–
- Schwartz, Baruch J. ( שורץ, ברוך יעקב), "Joseph's Descent into Egypt -The Composition of Genesis Beit Mikra: Journal for the Study of the ".ירידתו של יוסף למצרים: חיבורו של בראשית לז ממקורותיו / 37 Bible and Its World / עת לחקר המקרא ועולמו נה-בית מקרא: כתב , no. (2010 :)30-1
- Toprak, Mehmet Sait. “Semitik Dillerin Olası Kök Dili Moğolca: Aykırı Bir Kazı Çalışması”, Türk-Moğol Araştırmaları Çalıştayı II, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Beytepe Kampüsü-Mehmet Akif Ersoy Salonu, 8 Mayıs 2019, Ankara (yayınlanmamış bildiri).
- Toprak, Mehmet Sait. “Vahiy ve Dil Antinomisi: Miqra ve Kur’ân Özelinde Vahiy-Dil Antinomisi Sorunsalı”, Din Dili. İstanbul: Kur’ân Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2015, 245-263.
- Toprak, Mehmet Sait. Talmud ve Hadis: Karşılaştırmalı Bir Araştırma, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2012.
- Tuna, Osman Nedim. Sümer ve Türk Dillerinin Târihı̂ İlgisi ile Türk Dili'nin Yaşı Meselesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997.
- Wilson, Emily. The Story of Joseph and Potiphar’s Wife:Thomas Mann’s Joseph and His Brothers and his Early Jewish and Christian Sources. A thesis presented for the B.A. degree With Honors in The Department of English and the Independent Concentration Program University of Michigan, Spring 2009.
- Yuyakim d-beth Yaᶜḵub, Syriac Dictionary: Key of Languge / Leksiqûn Sûryoyo: Qᵊlîḍoᵓ d-Leşonoᵓ. Nusaybin: St. Augin Monastery Publisher, 2016.
