Author :
Abstract
Bu çalışmada 2014 yılının başlangıcından beri oldukça gerilimli bir halde seyreden ve Türkiye gündemini işgal eden AKP ve “Gülen Cemaat” arasındaki ilişkinin sosyo-politik zeminini ve arka planını geriye dönük bir bakışla incelemeyi amaçladık. Bu amaçla öncelikle AKP’nin kurucularının içerisinden geldiği “Milli Görüş” geleneği ile “Gülen Cemaat”nin aynı sosyal ve siyasal ortamda birbirine paralel patkalarda süre gelmiş tarihi seyrini irdeleyip, benzerliklerini ve farklılıklarını tespit etmeye çabaladık. Sonra, iki geleneğin izledikleri yolun 2002 sonrası kesişmesi ile ortaya çıkan ve devam eden etkileşimi betimlemeye ve anlamaya yöneldik. Sonuçta her iki geleneğin izledikleri yolun günümüz Türkiye’sinde siyaset-bürokrasi eksininde kesiştiğini, bu ilişkinin dışarıdan görü- nümü itibariyle karşılıklılık temelli bir schismogenesis etkileşim olarak belirli bir süre devam etiğini, ancak gelinen noktada simetrik schismogenesis bir etkile- şime dönüştüğünü tespit ettik.
Keywords
Abstract
In this study, we aim to retrospectvely analyze the sociopolitcal background of the relatonship between Justce and Development Party and Gulen Community which has been ongoing under tension and becoming a current issue since the beginning of 2014. For this purpose, we have tried to identfy the similarites and differences between “Natonal Vision” traditon from which the founders of Justce and Development party came and “Gulen Community” by researching the course of history contnued in same social and politcal environment parallel to each other. Aferwards, we aim at understanding and describing the interacton emerging and contnuing as a consequence of the intersecton of the ways that two traditons follow afer 2002. In conclusion, we have determined that in today’s Turkey the way followed by these two traditons intersects in politcs and bureaucracy line and we have determined that, this relatonship contnued for a length of tme as schismogenesis interacton on a reciprocal basis from an external perspectve but at this stage this relatonship has turned into a symmetrical schismogenesis interacton.
Keywords
- 1 Herhangi bir sosyal olayda herhangi bir faktörün meşrulaştırıcı mı yoksa kurucu ve inşacı olarak mı devreye girdiğini peşin hükümle saptamak elde değildir. Ele alınan dizide neyin sonuna kadar sebep ve neyin sonuna kadar sonuç olduğunu gösterecek bir ölçü bulmak da zordur (Ülgener, 1981: 10). Bu hüküm, bizim yukarıdaki açıklamalarımız için de geçerlidir. Kaldı ki, toplum söz konusu olduğunda tek nedenli veya bizim yukarıda yaptığımız gibi mekanik açıklamalar çoğu zaman olayın bütün boyutlarını izah noktasında yetersiz olabilir. Bu nedenle yukarıda kullandığımız mekanik örneğin, bütüncül bir tasvir değil, belki böyle bir makaleye girişte analitik bir betimleme aracı olarak kullanışlılığı dolayısıyla tercih edildiğini belirtmeliyiz.
- 2 (http://www.rusencakir.com/Erdogan-Gulen-iliskisi-dun-bugun-yarin-1-Kokleri- derinlerde-olan-bir-rekabet/ 1672, 14.02.2014)
- 3 Türk siyasi hayatında merkez-çevre ilişkileri konusunda geniş bilgi için bkz. (Mardin, 1994: 34-77; Bulaç, 2008: 65).
- 4 Günümüz dünyasında da din, ulusal ve uluslararası politik ve stratejik amaçlara açık durumdadır. Soğuk savaş öncesi ve sonrası dönemde yaşanan hadiseler ve ileri sürülen politik stratejik modeller bunun göstergesidir (Macit, 2006: 315).
- 5 http://www.rusencakir.com/Erdogan-Gulen-iliskisi-dun-bugun-yarin-1-Kokleri- derinlerde-olan-bir-rekabet/ 1672, 14.02.2014.
- 6 http://tr.fgulen.com/content/view/7835/108/, 17.02.2014.
- 8 Cemaat türü bir yapı olmakla Gülen hareketi, diğer cemaat türü yapılar gibi siyasetten uzak olmasa da doğası ve varoluşsal amaçları bakımından en azından siyasal hareket değildir (Bulaç, 2008: 55).
- 9 http://www.rusencakir.com/Cemaat-hukumet-savasinin-kuresel-boyutu/2412, 14.02.2014.
- 11 http://haber.gazetevatan.com/gulenin-en-buyuk-destekcisi-uzeyir-garihti/454326/7/ yasam, 14.02.2014.
- 12 http://www.zaman.com.tr/mumtazer-turkone/islamcilik-yolsuzluk-gundeminin- neresinde-duruyor_2198028, 14.02.2014.
- 13 1996 yılında Erbakan’ın “Adil Düzen”in günün şartlarına göre yeniden yazılmasını istemiş olması bu açıdan kayda değerdir. http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-8045-26hangisi-yenilikci.html 24.02.2014.
- 15 Geniş bilgi için bkz. (Bulaç, 2008: 190-191).
- 16 İhvan-ı Müslimin’in bu özellikleri konusunda bkz. (İşcan, 2002: 9, 15 vd.)
- 17 Bu yıllarda Gülen’in kendisi Bülent Ecevit, Tansu Çiller, Alparslan Türkeş gibi dönemin önde gelen siyasetçileriyle düzenli görüşmekten geri kalmazken, Erbakan ile hiçbir araya gelmemiştir. http://www.rusencakir.com/Erdogan-Gulen-iliskisi-dun-bugun-yarin-1Kokleri-derinlerde-olan-bir-rekabet/1672, 14.02.2014.
- 19 Anksiyete, (iç sıkıntısı, endişe) tehlikeli bazı şeylerin olduğuna ilişkin bir iç sinyaldir ve bu şekilde korkudan ayırt edilebilir (Volkan, 2005: 79).
- 20 Bulaç, (2010: 442 vd.) AKP’nin ilk kurucu kadrosu ve R. Tayyip Erdoğan’ın “Milli Görüş”ten ayrılırken kuracakları partiye Müslüman Demokrat Parti ismini vermek istediklerini fakat iç ve dış şartlar gereği İslamcı tanımlanmasından kaçınmanın-ki Bulaç’a göre bu bir “teberi” dir-bir sonucu olarak bundan vazgeçildiğini belirtmektedir. Yani, aslında hedeflenen İslamcı bir partiydi ve AKP’nin kendisini muhafazakar demokrasi ile tanımlaması, “zaruret dolayısıyla bir mahzurun ibahesi” idi. Ancak yine Bulaç’ göre zamanla İslamcılıktan uzaklaşılarak bu ibahe içselleştirildi.
- 21 http://www.rusencakir.com/Erdogan-Gulen-iliskisi-dun-bugun-yarin-1-Kokleri-derinler- de-olan-bir-rekabet/ 1672, 14.02.2014.
- 23 “Seçilmiş örselenme”nin gurup hayatındaki işlevleri ve kurban olma duygusu konusunda bkz. (Volkan, 2005: 69 vd.)
- 24 http://www.anadoluhaberim.com/haber_detay.asp?haberID=138, 22. 02.2014.
- 25 http://www.zaman.com.tr/gundem_fethullah-gulen-samari-baskasi-degil-biz-yiyoruz, 22.02.2014.
- 26 http://www.zaman.com.tr/mumtazer-turkone/islamcilik-yolsuzluk-gundeminin- neresinde-duruyor_2198028. html, 14.02.2014.
- 27 “Siyasal efendiler”, “uzmanların” ve yönetim işleri içinde yer alan eğitilmiş memurların karşısında kendilerini bir “diletant” amatör konumunda bulurlar (Weber 2006:325).
- 28 Yunan mitolojisindeki Prokrustes, yakaladıklarını bir yatağa yatırarak, kısa gelenleri çekerek uzatan, yataktan taşanları ise kesen bir devdir (Bouthoul, 1968:111-112)
- 29 http://www.zaman.com.tr/kerim-balci/sah-diyen-sah-ismail-olmasin_ 2185985.html (21.02.2014).
- 30 http://www.zaman.com.tr/kerim-balci/sadece-turkiyede-evimde-hissediyorum_ 2196692.html, 21.02.2014. Kaynaklar
- Alemdaroğlu, Ayça (1999). Rethinking The Welfare Party: Analysis of The 1991 Election Cam- paign. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University.
- Bauman, Zygmunt (2009). Sosyolojik Düşünmek. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayın- ları.
- Bouthoul, Goston (1968). Siyaset Sosyolojisi. Çev. A. Türkay Yazıcı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Bulaç, Ali (2010). Göçün ve Kentin İktidarı. İstanbul: Çıra Yayınları.
- …………… (2008). Din kent ve Cemaat; Fethullah Gülen Örneği. İstanbul: Ufuk Kitap.
- Çakır, Ruşen (1992). Ayet ve Slogan. İstanbul: Metis Yayınları.
- …………….. (1994) Ne Şeriat Ne Demokrasi. İstanbul: Metis Yayınları.
- Çalık, Mustafa (1995). Siyasî Kültür ve Sosyolojinin Bazı Kavramları Açısından MHP Hareketi- Kaynakları ve Gelişimi-. Ankara: Cedit Neşriyat.
- Göle, Nilüfer (2000). İslam ve Modernlik Üzerine; Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları.
- İşcan, M. Zeki (2002). Siyasal İslam; Dinî ve Fikri Temelleri. Erzurum: Ekev Yayınları.
- Kahraman, H. Bülent (2002) Postmodernite İle Modernite Arasında Türkiye; 1980 Sonrası, Zi- hinsel, Toplumsal, Siyasal Dönüşüm. İstanbul: Everest Yayınları.
- Kıray, Mübeccel B. (1999). Seçme Yazılar. Ankara: Bağlam Yayınları.
- Macit, Mustafa (2010). Türkiye’de Toplumsal Değişim ve Siyaset; Siyasal İlan ve Reklamların Dilinden. İstanbul: Birey Yayınları.
- Macit, Nadim (2006). Küresel Güç Politikaları, Türkiye ve İslam. Ankara: Fark Yayınları.
- Mardin, Şerif (2005). Türkiye’de Din ve Siyaset. Der. Mümtaz’er Türköne-Tuncay Önder. İstan- bul: İletişim Yayınları.
- ……………. (1994). Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Meriç, Cemil (2007). Mağaradakiler. Haz. M. Ali Meriç. İstanbul:İletişim Yayınları.
- Özcan, Sadullah, “Hangisi Yenilikçi”, http://www.aksiyon.com.tr, 24.02.2014.
- Özdemir, Hikmet (2000). “Siyasal Tarih (1960-1980)”. Türkiye Tarihi 4; Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980. Ed. Sina Akşin. İstanbul: Cem Yayınevi.
- Sarıbay, Ali Yaşar (1995). Türkiye’de Modernleşme Din ve Parti Politikası, “MSP Örnek Olayı”. Ankara.
- …………….. (1994). Siyasal Sosyoloji. İstanbul: Der Yayınları.
- …………….. (2001). Türkiye’de Demokrasi ve Politik Partiler. Bursa: Alfa Yayınları.
- Ülgener, Sabri F. (1981). Zihniyet ve Din; İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlâkı. İstan- bul: Der Yayınları.
- Volkan, Vamık D. (2005). Körü Körüne İnanç: Kriz ve Terör Dönemlerinde Geniş Guruplar ve Liderleri. İstanbul: Okyanus Yayınları.
- Weber, Max (2006). Sosyoloji Yazıları. Çev. Taha Parla. İstanbul: Deniz Yayınları.
- Yavuz, Hakan (2005). Modernleşen Müslümanlar: Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve Ak Parti. İstanbul: Kitap Yayınevi.
- http://www.rusencakir.com/Erdogan-Gulen-iliskisi-dun-bugun-yarin-1-Kokleri-derinlerde- olan-bir-rekabet/1672 (Erişim:14.02.2014)
- http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/haber-8045-26-hangisi-yenilikci.html (Erişim: 24.02.2014)
- http://www.rusencakir.com/Cemaat-hukumet-savasinin-kuresel-boyutu/2412 (Erişim:14.02.2014)
- http://www.zaman.com.tr/mumtazer-turkone/islamcilik-yolsuzluk-gundeminin-neresinde-du- ruyor_2198028.html (Erişim:14.02.2014)
- http://www.zaman.com.tr/kerim-balci/sah-diyen-sah-ismail-olmasin_2185985.html (Erişim: 21.02.2014)
- http://www.zaman.com.tr/kerim-balci/sadece-turkiyede-evimde-hissediyorum_2196692. html (Erişim: 21.02.2014)
- http://haber.gazetevatan.com/gulenin-en-buyuk-destekcisi-uzeyir-garihti/454326/7/yasam (Erişim: 14.02.2014).
- http://tr.fgulen.com/content/view/7835/108/ (Erişim:17.02.2014).
- http://www.anadoluhaberim.com/haber_detay.asp?haberID=9138 (Erişim:22.02.2014).
- http://www.zaman.com.tr/gundem_fethullah-gulen-samari-baskasi-degil-biz-yiyoruz (Erişim: 22.02.2014).
