İSLAM COĞRAFYASINDA GÖÇ VE MÜLTECİLİĞİN SOSYOLOJİK SEBEP VE SONUÇLARI: GÖÇ KURAMLARI ÇERÇEVESİNDE BİR İNCELEME
Author :
Abstract
Bu çalışmanın temel amacı İslam coğrafyasında yaşanan göç ve mülteciliğin sosyolojik sebep ve sonuçlarını göç kuramları çerçevesinde incelemek olarak belirlenmiştir. Bu anlamda, çalışmada öncelikle göç kuramlarına değinilmiş ve bu kuramlar çerçevesinde İslam coğrafyasında meydana gelen göç hareketleri irdelenmiştir. Bunu takiben göçlerin sosyolojik sonuçları da bu çalışma kapsamında ele alınmıştır. Araştırma sonuçları göstermiştir ki 19. yüzyıl ile birlikte genellikle iç veya dış savaş temelli olan ve Müslümanların göç etmesine ve aynı zamanda Müslüman ülkelerin göç almasına sebep olan birçok toplu göç hareket yaşanmıştır. Buna göre İslam coğrafyasında yaşanan göçler ilk olarak Petersen’in 5 Göç Tipinden Zoraki (forced) Göçler kuramı ile açıklamak mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İslam coğrafyasında yaşanan göç olgusunu açıklayan bir diğer teori ise Merkez-Çevre teorisi olarak belirlenmiştir. Ülkeleri, çevre ülkeler ve merkez ülkeler olmak üzere iki bölüme ayıran bu teoride, merkez ülkeler çok gelişmiş ve göç alan; çevre ülkeler ise az gelişmiş ya da gelişimi hâlihazırda sürmekte olan ülkelere karşılık gelmektedir. İslam coğrafyasında diğerleri kadar etkili olmasa da yaşanan iki önemli göç olgusu daha bulunmaktadır. Bunlardan ilki daha önceden göç etmiş aile veya yakın çevre insanları ile birlikte olabilme arzusundan kaynaklanan göçler ve diğeri ise kişisel kararlara bağlı olan serbest göç tipleridir. Bu göçlerden ilki ilişkiler kuramı ile daha net bir şekilde açıklanırken diğeri ise yine Petersen’in 5 Göç Tipinden “serbest göç” kuramıyla açıklanmaktadır. Savaşlar ve baskı neticesinde göç etmek zorunda kalan halk çok çeşitli sosyal travmalar ile karşılaşmaktadır. Bu travmaların ilki göç etmek durumunda kalmak ile başlamakla beraber, göç ediş sırasında ölüm ile bile karşılaşılıyor olmasıdır. Bu çeşit zorlu şartlarda yaşanılan göç sonucunda varılması hedeflenen ülkeye gelindiğinde de sorunlar bitmemekte daha da ço- ğalmaktadır. Diğer sebeplerden dolayı göç eden bireyler için de sosyal sorunlar oldukça fazladır. Bu sorunların en başında ise yerli halk ile uyum gelmektedir.
Keywords
Abstract
The ultmate objectve of this study is to identfy the cause and consequences of immigraton which was happen in Islamic Geography in the context of immigraton theories. In this manner, frst of all, immigraton theories were examined in this study and then sociological causes and consequences of the immigraton was discussed. The fndings showed that just afer the 19th century, Islamic people start immigratng heavily just because of the one fundamental reason, internatonal war and civil war. In this context, frst of all it was claimed in this study that “forced immigraton” which was stated in Petersen’s 5 Immigraton Types explains the immigraton among the Muslim people. However, it was also claimed in this study that Centre-Around Theory also explains the immigraton occurrences among the Muslim people since many Muslim people moved to Europe in order to get an employment within the Centre country. It was also identfed in this study that Muslim people also immigrate because of the personal reasons and relatonship reasons. In this perspectve it was claimed that “free movement theory of Petersen’s” and “the relatonship theory” also explains the immigraton of the Muslim people afer 19th century. In terms of social consequences of the immigraton, it was identfed that immigrants have signifcant number of difcultes when they immigrate and those difcultes even get harder when they arrived to moved country. One of the main problems is identfed as getng along with the domestc people.
Keywords
- Abadan-Unat, N. (2006) Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. 2. Baskı. İstan- bul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
- Bitkal, S. (2014) Ulusötesi Göçler ve Mülteci Sorunu: Suriye Örneği http://akademikperspektif. com/2014/09/12/ulusotesi-gocler-ve-multeci-sorunu-suriye-ornegi/
- Boğaziçi Üniversitesi Avrupa Çalışmaları Merkezi Öğrenci Forumu Bülteni (2016) Dosya: Suriye Krizi, Avrupa Birliği ve Türkiye. Mayıs 2016, Sayı 5
- Cohen, R. (1987) The New Helots: Migrants in the International Division of Labour. Aldershot: Avebury
- Çağlayan, S. (2006) Göç Kuramları, Göç ve Göçmen İlişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 67-91
- Çağlayan, S. (2013) Göç Kavramı ve Kuramları. Güneş, F. (Ed.) Kent Sosyolojisi, Eskişehir: Ana- dolu Üniversitesi Web-Ofset
- Çuhadar, A.A.E. (2014) İnsanoğlunun bitmeyen çilesi: Göç ve Mültecilik. http://www.lacivert- dergi.com/dosya/2014/10/30/insanoglunun-bitmeyen-cilesi-goc-ve-multecilik
- Dişbudak, C. (2003) Uluslararası Göç, Ulus-ötesi Girişimcilik ve Çorum’un Anadolu Kaplanı Hali- ne Gelmesi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Erkayhan, Ş. (2011) 1960 Sonrası Almanya'da Türk Sanatçılar: Göç ve Kültürel Kimlik. Druck und Verlag
- European Commission (2015) Humanitarian Aid and Civil Protection / ECHO Factsheet – Syria crisis – November 2015 available at: http://bit.ly/echo-fs
- Gezgin, M.F. (1994) İşgücü Göçü Teorileri. 31-50.
- Ghanem, E. (2015) Lübnan vize düzenlemesiyle Suriyelilerin çilesini artırıyor. http://www.al- monitor.com/pulse/tr/originals/2015/01/lebanon-security-regulations-syrian-refugees-visas.html
- Güllüpınar, F. (2012) Göç Olgusunun Ekonomi-Politiği ve Uluslararası Göç Kuramları Üzerine Bir Değerlendirme. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (Nisan-Eylül), 53-84
- Hançerlioğlu, O. (1986) Toplum Bilim Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi
- İçduygu, A.; Erder, S. ve Gençkaya, O.F. (2014) Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923- 2023: Ulus-devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere. MiReKoç Proje Raporları 1/2014
- Kartal, B. ve Başçı, E. (2014) Türkiye’ye Yönelik Mülteci Ve Sığınmacı Hareketleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 275-299
- Mete, E. (2009) Gidenlerin Geriye Kalanlara Etkisi Gürün Örneklemi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana.
- Petersen, W. (1958) A General Typology of Migration. American Sociological Review, 23 (3), 256-266
- Sassen, S. (1988) The Mobility of Labor and Capital: A Study in International Investment and Labor Flow. Cambridge: Cambridge University Press
- Südaş, İ ve Mutluer, M. (2010) Daha İyi Bir Hayata Doğru: “Yaşam Biçimi Göçü”. Ege Coğrafya Dergisi, 19 (1), 31-47
- Tekeli, İ. ve Erder, L. (1978) İç Göçler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları
- Ündücü, C., Erdoğan, M. ve Işık, Ö. (2009) Avrupa’da Uluslararası Emeklilik Göçü ve Bütünleş- me Kapsamında Yönetime Katılım Üzerine İnceleme. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 159-188
- Yalçın, C. (2004) Göç Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık
- Yılmaz, A. (2014) Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri Ve Etkileri. Turkish Studies - Internati- onal Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or TurkicVolume 9/2 (Winter), 1685-1704
- Yılmaz, M. (2015) Mültecilik/Muhacirlik, Sürgün ve Göç Üzerine Etik, Estetik ve Psikopolitik Bir Değerlendirme. https://www.academia.edu/19222418/M%C3%BCltecilik_Muhacirlik_G%C3%B6%C3%A7_ve_S%C3%BCrg%C3%BCn_%C3%9Czerine
