Author :
Abstract
Çocukluk dönemindeki dini imgelerin çocuklar için oldukça önemli olduğu bilinmektedir. Bu konuda Türkiye’de yapılan çalışmalarda, yaşın çocukluk döneminde din ve Tanrı ile ilgili imgeleri farklılaştrmakta önemli bir faktör olduğu ortaya konulurken, bu faklılaşmanın cinsiyet ve kır ya da kente yaşamak ile ilişkisi üzerine henüz çok fazla bulgu elde edilememiştr. Cinsiyetn ve kır ya da kente yaşamanın Tanrı imgesini farklaştrıp farklılaştrmadığı, farklılaştrı- yorsa hangi yönde farklılaştrdığı konusundaki ayrıntların görülebilmesi için nitel bir araştrmaya ihtyaç duyulmuştur. Bu araştrmada Türkiye’de Sivas, Muş, Samsun, Konya illerinde yaşayan 8-11 yaş grubu çocuklar araştrma grubu olarak seçilmiştr. Çocuklardan Tanrı hakkında neleri merak etkleri sorulmuş ve bunu yazmaları istenmiştr. Yaş ve cinsiyet ve kır ya da kente yaşamak değişken olarak seçilmiş, elde edilen bulgular nitel çalışmaları analiz etmekte kullanılan MAXQDA 10.0 paket programı ile analiz edilmiştr. Yaşın, cinsiyetn ve kır veya kente yaşamanın Tanrı imgesini farklılaştrdığı yönünde bulgular elde edilmiş- tr. Tanrı’nın mekânı, yaratması ve gücü çocuklar tarafndan en çok merak edilen konular olurken, kırdaki çocuklar insanı niçin yaratğını kenteki çocuklar şeytanı ve diğer varlıkları niçin yaratğını merak etkleri anlaşılmıştr. Erkekler Tanrı’nın mutlak iyiliğine, kızlar ise ailesine daha çok vurgu yapmışlardır.
Keywords
Abstract
Children’s image of religion is important in terms of determining religious attudes in adulthood. In this qualitatve study, which was carried out in Turkey, age was determined to be an important factor in images of religion and God in childhood. However, the relatonship between this subject and gender and rural vs. urban life has not been investgated adequately. Hence, several things need to be examined: do gender and rural vs. urban life alter the percepton of God and, if so, in what ways is God perceived differently? 75 Turkish children (38 male, 37 female), whose ages range from 8 to 11, partcipated in the study. The children were asked to write about what they thought about God. Age, gender, and rural vs. urban life were determined to be categorical variables and the fndings were analyzed using the MAXQDA 10.0 qualitatve analysis program. Age, gender, and rural vs. urban life were found to influence children’s image of God. Children generally expressed that they wondered “where God is”, “how he/she can create”, and “how powerful he/she is”. While the rural children stressed the queston “Why has God created human beings?”, the urban children were curious about “Why has God created the devil and animals?”. Also female children focused on “God’s family” and “family members”, while male children focused on God’s goodness.
Keywords
- Abanoz, S. (2008). 6-12 Yaş Arası Çocukların Dini ve Ahlaki Gelişimlerinde Anne ve Babaların Rolü (İzmir ve Sakarya Örneği), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri (Din Psikolojisi) Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
- Bacanlı, H. (2002). Psikolojik Kavram Analizleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Barnes E.; Boring, O. (2004). “Theolojical Life of Californian Child”, Donald Ratcliff (ed.), Children’s Spirituality, (ss.407-415), Eugene: Cascade Books.
- Barrett J.; Richert,R.A. (2003). “Antropomorphism or Preparedness Exploring Children’s God Concepts”, Review of Religious Research, 44: 300-312.
- Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar, Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Bovet, P. (1958). Din Duygusu ve Çocuk Psikolojisi, çev. Selahattin Odabaş, İş Bankası Kültür Cep No:7, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Cirhinlioğlu, F. ve Ok Ü. (2011). “Kadınlar mı Yoksa Erkekler mi Daha Dindar?”, ZFWT: Zeitschrift für die Welt der Türken, 3:121-141.
- Coles, R. (1990). The Spiritual Life of Children, Boston: Houghton Mifflin Company.
- Creswell, J.W. (2007). Qualitative Inquriry and Research Design Choosing Among Five Approaches, Second Edition, London: Sage Publication.
- Çetin, B. (1991). 6-12 Yaşları Arasındaki Çocuklarda Allah Kavramının Gelişimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Medeniyeti ve Sosyal Bilimleri Bölümü Din Eğitimi Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- Çolakoğlu,B.E.; Doğaner, M. (2008). “Televizyon Reklâmlarına Toplumsal Cinsiyetin Yansıması: Erkek Analizi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18: 333-342.
- Demirci, Ş. (2009). Yetiştirme Yurdu Ergenlerinde Allah Tasavvuru, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Psikolojisi Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
- Dökmen, Z. (2006). Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
- Erol, N., Şahin, N. (1995). “Fears of Children And The Cultural Context: The Turkish Norms”, European Child and Adolescents Psychiatry, 4: 85-93.
- Erol, N.; Şahin, N.; Özcebe, H. (1990). “Çocukluk Korkuları: Korku Tarama Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri ve Gecekondu Kesimine İlişkin Norm Çalışması”, Türk Psikiyatri Dergisi, S. 1: 31-38.
- Graebner, O. E. (1964). “Child Concepts of God”, Religious Education, 59: 234-242.
- Günaydın, B.(2011). Çocuklara Yönelik Programlarda Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Sunumu: TRT Çocuk ve Yumurcak TV, Uzmanlık Tezi, Ankara.
- Gündüz, F. (2007). Okulöncesi Dönem Çocuğunda Dini Tasavvurlara Psikolojik Bir Yaklaşım, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Hanisch, H. (1996). Die Zeichnerische Entwicklung Does Gottesbildes Bei Kindern und Jungendlichen, Stuttgart-Calver Verlag: Evangelische Verlagsanstalt,
- Heller, D. (1988). The Children’s God, London: The University of Chicago Press Ltd.
- Hyde, K. E. (1990). Religion in Childhood and Adolescence-A Comprehensive Review of Research-, Birmingam and Alabama: Religious Education Press.
- Kalan, Ö. (2010).“Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: ‘Kinder’ Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme”, İletişim Fakültesi Dergisi, 20:75-89.
- Kılavuz, M.A. (1998). “Çocukluk Döneminde Dinî Sorular”, Uludağ Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7: 379-382. Klein, S. (2000). Gottesbilder Von Madchen: Bilder und Gesprache Als Zugange Zur Kindlichen Religiösen Vorstellungswelt, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart.
- Kuşat, A. (2006). “Ergenlerde Allah Tasavvuru”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Adana: Karahan Kitabevi yayınları.
- Ladd, K. L.; Mc Intosh, D.N.; Spilka, B. (1998). “Children’s God Concept: Influences of Denomination, Age, and Gender, The International Journal for the Psychology of Religion, 8: 49-56.
- Mehmedoğlu, Y. (2003). Erken Çocuklukta Din ve Ahlak Gelişimi ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar, Müzeyyen Sevinç (ed.), İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Mehmedoğlu, Y. (2009). Okul Öncesi Çocuklarda Dini Duygunun Gelişimi ve Eğitimi, Ankara: TDV yayınları.
- Nye, R. (2009). Chilren’s Spirituality, London : Church House Publishing.
- Öztürk, M. (1981). “Din Eğitimi ve Çocuk Ruh Sağlığı”, Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri, (ss. 206- 210), Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları,
- Piaget, J. (2005). Çocuğun Gözüyle Dünya, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Pnevmatikos, D. (2002). “Conceptual Changes in Religious Concepts of Elementary Schoolchildren: The Case of The House Where God Lives”, Educational Psychology, 22: 93-113.
- Salzmann, C.G.(1995). Yengeç Kitabı -Çocuğunuzu Yanlış Terbiye Ediyorsunuz-, çev. Ali Seyyar, İstanbul: Sebil Yayınları.
- Selçuk, M. (2005). Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler, Ankara: TDV Yayınları.
- Serim, B. ( 2010). Nature, Severity and Origins of Fears Among Children And Adolescents With Respect to Age, Gender and Socioeconomic Status, A Thesis Submitted to The Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University By in Partial Fulfilment of The Requirements For The Degree of Master of Science in The Department of Educational Sciences.
- Şafak, Ş. (2006) 6–11 Yaş Çocuklarının Allah ve Peygamberden İstek ve Beklentileri, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı Din Eğitimi Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
- Takriti, R. A ; Barrett, M.; Buchanan-Barrow, E. (2006). “Children’s Understanding of Religion: Interviews With Arab-Muslim, Asian-Muslim, Christian and Hindu Children Aged 5–11 Years”, Mental Health, Religion and Culture, 9: 29-42.
- Tamminen K.; Vianello, R.; Jaspard, J.M.; Ratcliff D. (1988). “Religious Concepts of Preschoolers”, Donald Ratcliff (ed.), Handbook of Preschool Religious Education, Birmingham and Alabama: Religious Education Press.
- Tamminen, K. (1994).“Religious Experiences in Childhood and Adolescence: A viewpoint of Religious Development Between the Ages of 7 and 20”, International Journal for the Psychology of Religion, 4: 61-85. Uysal, M.M.; Tığrak, T; Uysal, B. (2012). 2011-2012 “Eğitim Öğretim Yılında Okutulan Hayat Bilgisi Kitaplarındaki Cinsiyet Ayrımcılığı”, 7. Ulusal Çocuk Kültürü ve Kongresi Poster Sunumu. 18 Ekim 2012.
- Vergote, A. (1978). “Çocuklukta Din”, çev. Erdoğan Fırat, Ankara. Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22: 315-330. Vergote, A and et. al. (1969). “Concept of and Parental Images”, Journal For Scientific Study of Religion, 8: 79-87. Vianello, A.; Tamminen, K. ve Ratcliff D. (1992). “Religious Concept of Children”, Donald Ratcliff (ed.), Handbook of Children’s Religious Education, Birmingham and Alabama:Religious Education Press. Yapıcı, A. (2004). “Allah ve Kutsal Kavramlarının Çağrıştırdıkları Anlamlara Sosyo-Psikolojik Bir Bakış: Çukurova Üniversitesi Örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 2: 7-8.
- Yapıcı, A. (2005). “Güdü ve İçerik Açısından Çocuk Duaları ve Dualara Yansıyan Sorunlar” , Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2: 57-93.
- Yapıcı, A. (2012). “Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17: 1-34.
- Yavuz, K. (1987). Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
- Yıldırım, A.; Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6.Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, M.H. (2010). Yahudi ve Hıristiyan Kaynaklarında Tanrı İmgesi, İstanbul: Ozan Yayıncılık.
- Yıldız, A. (2007b) Sokakta Çalışan Çocuklarda Ahlaki ve Dini Duyguların Gelişimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Anabilim Dalı Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Yıldız, M. (2007a). Çocuklarda Tanrı Tasavvurunun Gelişimi, İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları. Yıldız, M. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Tanrı İmgesinin Belirlenmesi ve Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri (Din Psikolojisi) Anabilim Dalı Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
- Yıldız, M.; Arık, R. S. (2011). “The Image of God in Children’s Compositions”, Journal of Islamic Research, 4: 254-278. Yörükoğlu, A. (1981). “Ruh Sağlığı, Ahlak ve Din Eğitimi”, Türkiye I.Din Eğitim Semineri (ss.211214) Ankara: İlahiyat Vakfı Yayınları.
- Zengin, H.K. (2012). “T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Çocuk Kitapları Yayınlarından İnanıyorum Serisi Üzerine Bir İnceleme”, Dini Araştırmalar, 40: 178-202.
