TANRI’YA BAĞLANMA VE PSİKOLOJİK İYİ OLMA

Author :  

Year-Number: 2012-12
Yayımlanma Tarihi: 2018-11-05 11:05:18.0
Language : Türkçe
Konu :
Number of pages: 84-95
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Bağlanma insanların kendileri için önemli gördükleri kişilerle kurdukları güçlü duygusal bağlar olarak tanımlanır. Kuramının temellerini atan John Bowlby, evsiz çocuklar üzerinde yaptğı araştrmalarda, görevliler tarafndan beslenip büyütülen çocukların aşırı sıkıntlı ve kaygılı, hata başarısız oldukları sonucunu elde etmiştr. Bowbly’e göre Psikoanalitk teoriler bu durumu açıklamakta yetersizdir. Dolayısıyla o, bu problemi “Etoloji”den1 de yardım alarak çözmeye çalışmıştr. Bowbly’e göre bağlanma, yardıma muhtaç olan bebek ya da çocuk için koruyucu bir fonksiyonu yerine getrir. Dolayısıyla bağlanma nesnesinin iki temel fonksiyonu vardır. Birincisi, anne ya da bakım sağlayan kişinin herhangi bir stres ya da tehdit durumunda “güvenli bir sığınak / haven of safety” tehlikeden uzak bir çevre yani “güvenli bir temel / secure base” sağlamasıdır. Bu çerçevede Bowbly, bağlanmayı güvenli ve güvensiz bağlanma olmak üzere iki kategoride ele almıştr (Bowbly, 1969, 1973, 1980, Kirkpatrick, 1995: 395–415). Bowlby’nin ardından Mary Ainsworth arkadaşları (1978) bağlanma ile ilişkili çalışmaları deneysel araştrmalara dönüştürmüş ve üç farklı bağlanma yapısı tanımlamışlardır: (1) Güvenli/secure, (2) Kaygılı/anxious/ambivalent/resistant (3) Kaçınan/avoidant bağlanma stlleridir (Kirkpatrick, & Shaver, 1990:317). Daha sonra Hazan ve Shaver bağlanma kuramının yetşkinlik dönemindeki romantk ilişkiler için de geçerli olabileceğini göstermişlerdir (Hazan ve Shaver (1987; 1994; Shaver, Hazan ve Bradshaw, 1988). Kim Bortholomew (1990) ise bağlanmaya Bowbly’nin tanımladığı benlik ve başkaları modeline olumluluk ve olumsuzluk boyutlarını ekleyerek güvenli (secure), saplantlı (preoccupied), korkulu (fearful) ve kaçınan/kayıtsız (dismissing) olmak üzere dört farklı bağlanma tarzı tanımlamışlardır (Ayrıntlı bilgi için bkz. Bartholomew & Horowitz, 1991; Sümer, 2006; Sümer ve Güngör, 1999). 1990’dan itbaren bağlanma kuramı aşamalı olarak insan-Tanrı ilişkisine özellikle Hristyan Tanrı algısı bağlamında birçok araştrma ile incelenmiştr. (Kirkpatrick, 1992, 1994, 1995, 1997, 1998, 1999; Kirkpatrick ve Shaver, 1990, 1992; Rowat ve Kirkpatrick, 2002). Kirkpatrick’e göre bağlanma kuramı dindarlığın gelişimi ve Tanrı2 algısı konularında güçlü bir şema sunabilir (Kirkpatrick, 1992; Kirkpatrick, 2005). Kirkpatrick, 1997’de bireylerin Tanrı’ya bağlanmalarındaki farklılıklara dayanarak, bağlanma ve dindarlığın boyutları konusunda İlişkisel (Corespondence) ve Telaf Edici(Compansatonal) iki temel hipotez önermiştr. İlişkisel hipoteze göre çocukluk dönemi bağlanma yapısı ile Tanrı’ya bağlanma arasında direkt bir ilişki olduğu varsayılırken (Granqvist ve Hagekull, 1999; Kirkpatrick, 1997, 1998; Kirkpatrick ve Shaver, 1990, 1992; Beck ve McDonald, 2004) telaf edici hipoteze göre de ilk dönem kurulan güvensiz bağlanma ilişkisi bireyi güvenli bağlanma ilişki arayışına götürür. Buna göre güvensiz bağlanma ilişkisi olan bireyler, ilk dönem anne çocuk ya da bakıcı ilişkisinde meydana gelen bu eksikliklerini Tanrı’ya bağlanarak telaf ederler.

Keywords

Abstract

This study aims to evaluate to the role of the relatonship between an individual and God on that person’s psychological well-being from the perspectve of atachment theory. This study was conducted on 727 people, and an analysis of the results found that self-percepton functons as the frst predictor variable for psychological wellbeing. This study also found that a secure atachment to God and a positve God image and self-image correlated with positve psychological well-being, and conversely that an insecure atachment to God, death anxiety, having a relatonship with God, and submissive behaviors correlated with a negatve psychological well-being. Finally, this study found that secure and insecure atachment to God were undifferentated in terms of death anxiety, God image, relatonship with God, and religious practces.

Keywords

Kaynakça

  • (**) Bu makale, Prof. Dr. Öznur Özdoğan danışmanlığında hazırlanan “Bağlanma, İnsan Allah İlişkisi ve Psikolojik Sağlık” başlıklı doktora tezinden (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012, ss. X+167) üretilmiştir.
  • 1. Etoloji, zoolojinin bir alt dalıdır. Hayvan davranışlarını ve bu davranışların kökenlerini, bulundukları doğal ortamda temel davranışsal ölçümler kullanarak doğrudan gözlemler yoluyla araştırır. http://tr.wikipedia.org/wiki/Etoloji (22.01.2010).
  • 3. Ayrıntı için bkz: (James, 1931;Pargament, 1997; Ellison ve Ark, 2001, 2002, 2004, 2008, 2009; Allport, 2004; Jung, 1996; Yalom, 2001; Argyle, 2000; Yaparel, 1987; Yapıcı, 2007; Ekşi, 2001; Özdoğan, 2006; Beit-Hallahmi ve Argyle, 1997; Flannelly, 2007, 2008; Fabricatore, 2004; Hertel ve Donahue, 1995; Granqvist, 1998; Granqvist ve Hagekull, 1999; 2003; Kirkpatrick, 2004; Rowatt ve Kirkpatrick, 2002).
  • 4. Tanrı’ya Bağlanma Ölçeği (TBÖ)’nin geliştirilme süreciyle ilişkili detaylı araştırma için bkz: (Korkmaz, 2012).
  • 8. Bilindiği gibi dinin bireylerin psikolojik ve fiziksel sağlığı üzerinde ilişkisi olduğunu göste- ren bir çok araştırma vardır (Ellison, 2009, 2010; Pargamet, 1997; Yapıcı, 2007; Armaner, 1973; Özdoğan, 2010:88-89; Bahadır, 2002:167-168). Çıkan bu sonucun Batı literatüründeki sonuçlarla da desteklendiği söylenebilir ( bkz: Calvert, 2010; Kirkpatrick ve Rowatt, 2002; Ellison, 1994; Ellison ve meslektaşları, 2001; Fabricatore ve meslektaşları, 2004; Bardley ve Cafferty, 2001:215; Mikulincer ve Florian, 1996: 156–161; Kirkpatrick ve Shaver, 1992: 270–275; Beck & McDonald, 2004; Rowatt & Kirkpatrick, 2002; Bardley ve Cafferty, 2001:213; Miner ve Bonab, 2009). Kaynaklar
  • Allport, Gordon, W. ( 2004). Birey ve Dini, çev: Bilal Sanbur, ElisYay.
  • Albayrak, A. (1995). Ergenlerin Dinî Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği, Yayınlanma- mış Yüksek Lisans Tezi, UÜSBE, Bursa.
  • Ainsworth M. ve M. Waters, Blehar, E., & Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of Strange Situation, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates Pub.
  • Ainsworth, M.D.S. (1985). Attachments across the life span. Bulletin of the New York Academy of Medicine, 61, 792-812.
  • Aydın, G. Özlem (2011).Yaşamı Sürdürmede Dini İnançların Rolü, Basılmamış Doktora tezi, A.Ü.S.B.E, 94-95.
  • Bacanlı, Hasan (2002).Psikolojik Kavram Analizleri, Ankara: Nobel Yay.
  • Baldwin, M. W., & Keelan, J. P. R. (1999). Interpersonal expectations as a function of selfesteem and sex. Journal of Social and Personal Relationships, 16, 822-833.
  • Bartholomew, K. (1990). Avoidance of intimacy: An attachment perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 7, 147-178.
  • Bartholomev, Kim ve Horovitz, Leonard M (1991). Attachment Styles Among Adults: A Test of a Four-Category Model, Journal of Personality and Social Psychology, 61, (2), 226-244.
  • Baumeister R.,F., ve Ark. (2003). Does High Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happines, or Healthier Lifestyles?, Psychological Science in the Public Interest, Vol. 4, No.1, May, 1-44.
  • Beydogan, Basak (2008). Self-Construal Dıfferences In Perceıved Work Sıtuatıon And Well- Beıng,METU,SSE, Unpublished PhDThese.
  • Beck, R. ve McDonald, A. (2004). Attachment to God: The Attachment to God Inventory, tests of working model correspondence, and an exploration of faith group differences. Journal of Psychology and Theology, 32, 92-103.
  • Bowlby, J. (1969-1982). Attachment and Loss: Volume I Attachment. New York, Tavistock Institute of Human Relation-Basic Books.
  • Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss: Volume II Separation, Anxiety and Anger, London-New York, Tavistock Institute-Basic Books.
  • Bowlby, J. (1980-1988). Attachment and Loss: Volume II, Loss, Sadness and Depression, New York, Tavistock Institute-of Human Relation-Basic Books.
  • Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-child attachment and healthy human development, New York, Routledge-Basic Books.
  • Bradshaw, Matt, & Christopher, G. Ellison, & Marcum, John P. (2010). Attachment to God, Images of God, and Psychological Distress in a Nationwide Sample of Presbyterians, International Journal for the Psychology of Religion, 20, (2), 130-147.
  • Brooks, Gary R. (2001) Masculinity and Men’s Mental Health, Journal of American College Health, Vol, 49, no: 6: 285.
  • Calvert, Sarah J. (2010). Attachment to God as a source of struggle and strength : exploring the association between Christians’ relationship with God and their emotional wellbeing, Massey University, Unpublished PhD Theses.
  • Castle DJ, Abel K, Takel ve ark (1995). Gender difference in shcizofrenia: hormonal effect or subtypes. Shcizophr Bull, 21(1):1-11.
  • Collins, N. L., ve Read, S. J. (1990). Adult Attachment, Working Models, and Relationship Quality in Dating Couples, Journal of Personality and Social Psychology, 58, (4), 644-663.
  • Çuhadaroğlu, F.,Ç. (1994). Gençlerde Benlik Saygısı İle İlgili Bir Araştırma, VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları Kitabı içinde, 1996, TPD Yayınları, Ankara.
  • Erdoğdu ve Özkan (2007). Farklı dini inanışlardaki bireylerin ölüm kaygıları ile ruhsal belirtiler ve sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(3):171-179.
  • Flannelly, Kevin J. ve Christopher, G. Ellison, & Harold, G. Koenig, & Kathleen, C. Galek (2008). Beliefs About Life-after-Death, Psychiatric Symptomatology and Cognitive Theories of Psychopathology, Journal of Psychology and Theology, 36, 94-103.
  • Granqvist, Pehr, ve Hagekull, Berit (1999). Religiousness and Perceived Childhood Attachment; Profiling Socialized Correspondence and Emotional Compensation, Journal for Scientific study of Religion, 38, (2), 254-273.
  • Granqvist, Pehr, ve Hagekull, Berit (2003). Longitudinal Predictions of Religious Change in Adolescence: Contributions from the Interaction of Attachment and Relationship Status, Journal of Social and Personal Relationships, 20, (6), 793-817.
  • Güler, Ö. (2007), “Tanrı Algısı Ölçeği (TA): Geçerlik ve güvenirlik çalışması”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48(1), s.123-133.
  • Güz, Hatice (2000) Şizofreni ve cinsiyet, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(3):180-185.
  • Hayta, A. (2006). “Anneden Allah’a: Bağlanma Teorisi ve İslam’da Allah Tasavvuru, Değerler Eğitimi Dergisi, 4, (12), 29-63. Hayta, A. (2011). Nesne İlişkileri Kuramı ve Tanrı Tasavvuru Üzerine Eleştirel bir Değerlendirme, Değerler Eğitimi Dergisi, 8, (20), 39-79.
  • Hazan, C. ve Shaver, P. R. (1987). Romantic Love Conceptualized as an Attachment Process. Journal of Personality and Social Psychology, 52: 511–524.
  • Hazan, C., ve. Shaver, P. R. (1994). Attachment as an Organizational Framework for Research on Close Relationships, Psychological Inquiry, 5, (1), 1-22.
  • Hertel, B. R., ve Donahue, M. J. (1995). Parental Influence of God Images Among Children, testing Durkheim’s Metaphoric Parallelism, Journal for the Scientific Study of Religion, 34, (2), 186-199.
  • Hökelekli, H. (1991). Ölümle İlgili Tutumlar ve Dini Davranış” İslami Araştırmalar, 5:83-91.
  • Hökelekli, Hayati (1992a). Ölümle İlgili Tutumların Dinî Davranışla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (I) Uludağ Ü. 1992 İlahiyat Fakültesi Dergisi4(4):57-85
  • Hökelekli, Hayati (1992b). Ölümle İlgili Tutumların Dinî Davranışla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma(II)-Yorumlar Uludağ Ü. 1992 İlahiyat Fakültesi Dergisi4(4):77-98.
  • Innocent, F. Okozi (2010). Attachment To God:Its Impact On The Psychological Well being of Persons With Religious Vocation, Seton Hall University, USA:Unpublished PhD.
  • Karaca, Faruk (2000). Ölüm Psikolojisi, İstanbul.
  • Kirkpatrick, L. A., & Rowatt Wade C. (2002). Two Dimensions of Attachment to God and Their Relation to Affect, Religiosity and Personality Constructs, Journal for the Scientific Study of Religion, 41, (4), 637-651.
  • Kirkpatrick, L. A. (1992). An Attachment-Theoretical Approach To The Psychology of Religion, International Journal For The Psychology of Religion, 2, 3-28.
  • Kirkpatrick, L. A. (1994). The Role of Attachment in Religious Belief and Behavior. In D. Perlman, & K. Bartholomew, (Eds.), Advances in Personal Relationships, 5, (239-265), London, Jessica Kingsley.
  • Kirkpatrick, L. A. (1995). Attachment and Religious Experience, ın R. W. Hood, Jr., Handbook of Religious Experience: Theory and Practice, (446-475). Birmingham: Religious Education Press.
  • Kirkpatrick, L. A. (1997). A Longitudinal Study of Changes ın Religious Belief and Behavior as a Function of İndividual Differences ın Adult Attachment Style, Journal for The Scientific Study of Religion, 36, 207-217.
  • Kirkpatrick, L. A. (1998). God as a Substitute Attachment Figure: a Longitudinal Study of Adult Attachment Style and Religious Change ın College Students, Personality and Social Psychology Bulletin, 24, 961-973.
  • Kirkpatrick, L. A. (2005b). Attachment, evolution, and the psychology of religion, New York, Guilford.
  • Kirkpatrick, L. A. ve Shaver, P. R. (1990). Attachment Theory and Religion: Childhood Attachments, Religious Beliefs, and Conversion, Journal for The Scientific Study of Religion, 29, (3), 315-334.
  • Korkmaz, E.Nuran (2011). İslam Açısından Bağlanma Kuramının Değerlendirilmesi, İslam Araştırmaları, 4(1): 297-312.
  • Lindemar D, Lohr JB (1997). Gender, estrojen and shcizofrenia. Psychopharmacol Bull, 33(2):
  • Odacı, H. (2007). Submissive behaviors and automatic negative thoughts among adolescent 6. boys and girls: A study with a turkish sample. Social Behavior and Personality. Volum: 35, No: 8, pp.1021-1026.
  • Özdoğan, Ö. (2010). Mutluluğu Seçiyorum, Ankara, Özdenöze Yay.
  • Özdoğan, Ö.,( 2005). “İnsan Allah İlişkisi” Dinî Araştırmalar Dergisi, 7, (21), Ocak-Nisan sayısı.
  • Mehmetoğlu, A. Ulvi (2004). Kişilik ve Din, DEM Yay:İstanbul.
  • Mehmedoğlu, Ali Ulvi (2011). Tanrıyı Tasavvur Etmek, Çamlıca Yay: İstanbul.
  • Rowatt, W. C., ve Kirkpatrick, L. A. (2002). Two dimensions of attachment to god and their relation to affect, religiosity and personality constructs, Journal for the Scientific Study of Religion, 41, (4), 637-651.
  • Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1061-1081.
  • Ryff, C. D. ve Keyes, C. L. M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719-727.
  • Sachs, G., Amering, M., Berger, P. ve Katschnig, H. (2002). Original contribution, Gender related disabilities in panic disorder, Arch Womens Mental Health 4: 121–127.
  • Savasır, I. ve Sahin, N.H. (1997). Bilissel-Davranısçı Terapilerde Degerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler, Ankara, Türk Psikologlar Dernegi Yayınları.
  • Shaver, P., Hazan, C., ve Bradshaw, D. (1988). Love as attachment: The integration of three behavioral systems. In R. J. Sternberg & M. L. Barnes (Eds.), The psychology of love (pp. 68-99). New Haven, CT: Yale University Press.
  • Sümer, N. (2006). “Ergenlikte Ebeveyn Tutum ve Davranışlarının Bağlanma Kaygısındaki Rolü”, 11. Ergen Günleri, Konuşma Metni, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • Sümer, N., ve Güngör, D. (1999). “Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk Örneklemi Üzerinde Psikometrik Değerlendirmesi ve Kültürlerarası Bir Karşılaştırma”, Türk Psikoloji Dergisi, 14, (43), 71-106.
  • Şahin, N H. ve Yaka, A.İ. (2010). Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri’nin (YİYE I), Kendilik Algısı, Olumsuz Otomatik Düşünceler ve Psikopatolojik Belirtiler Bağlamında İncelenmesi: Türk Psikoloji Yazıları, 13(26: 64-76.
  • Şahin, N. H. and Şahin, N. (1992).”Reliability and validity of the Turkish version of the ATQ “ Journal of Clinical Psychology, 48(3), 334-340.
  • Sahin, N.H., Durak, A. ve Sahin, N. (1993). Sosyal Karsılastırma Ölçegi: Bilissel-Davranısçı Terapilerde Degerlendirme. Ankara, Türk PsikologlarDernegi Yayınları.
  • Şahin, N., H.; Batıgün, A., D.; Uzun, C. ( 2011). Anksiyete bozukluğu: Kişilerarası tarz, kendilik algısı ve öfke açısından bir değerlendirme, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(2):107-113.
  • Şahin N. H., Batıgün A. D, Koç, V. (2011). Kişilerarası Tarz, Kendilik Algısı, Öfke ve Depresyon, Türk Psikiyatri Dergisi, 22(1):17-25.
  • Şenol C (1989). Ankara İlinde Kurumlarda Yaşayan Yaşlılarda Ölüme İlişkin Kaygı ve Korkular. Yüksek Lisans Tezi, Ankara, A.Ü. Sosyal Bilimler Enst, s.101.
  • Taplamacıoğlu, M. (1962). Yaşlara Göre Dinî Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerine Bir Anket Denemesi, AÜİFD, X, 141-151.
  • Templer, D. I., ve Dotson, E. (1970). Religious Correlates Of Death Anxiety. Psychological Reports, 26, 895–897.
  • Türküm, A. S. (2005). Do Optimism, Social Network Richness And Submissive Behaviors Pre7. Dict Well-Being? Study With A Turkish Sample. Social Behavior and Personality. Volume:33, No:6, pp. 619-628.
  • Vanderbos, Gary R. (2006). APA Dictionary of Psychology, American Psychological Association.
  • Yapıcı, A. (2004).Din, Kimlik ve Ön Yargı: Biz ve Onlar, Adana: Karahan Kitabevi.
  • Yazıcı Olcay (1997). İki uçlu Duygudurum Bozuklukları ve Diğer Dugudurum Bozuklukları, Psiki- atri Temel Kitabı, Ankara.
MAKALE İSTATİSTİKLERİ

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
 
                                                                                                                                                                                                        
                      
                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
LINKS

                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    

                                                                                                                                                                                                        
     Last issue
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
         Previous issues
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 
                                                                                                                                                                                                        
  • 
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    Article Statistics
    
                                                                                                                                                                                                        
    
                                                                                                                                                                                                        
    • 

                                                                                                                                                                                                        
                                                                                                                                                                                                        




                                                                                                                                                                                                        


                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        



                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        

                                                                                                                                                                                                        
Share